Mija kolejna rocznica katastrofy smoleńskiej. Po raz pierwszy obchodzimy ją pod rządami PiS, partii, która uważa, że do tej pory w Polsce zrobiono nie dość dużo nie tylko, by wyjaśnić przyczyny tamtej tragedii, ale i godnie upamiętnić jej ofiary. Czy faktycznie? Sprawdzamy, jak to jest na Pomorzu.
Gdańsk
Najbardziej znanym znakiem pamięci o ofiarach tragedii smoleńskiej jest pomnik znajdujący się w kaplicy św. Doroty w bazylice Mariackiej, zaprojektowany przez artystę rzeźbiarza Andrzeja Renesa. Jego wygląd przed laty wzbudził duże kontrowersje, uważano m.in., że nie pasuje do architektury największego gdańskiego kościoła. Obok pomnika znajduje się także grobowiec Macieja Płażyńskiego. Przy ulicy Szerokiej 80/81 znajduje się tablica poświęcona jego pamięci.
Pięknym znakiem dorobku Arkadiusza „Arama” Rybickiego jest państwowy, całodobowy dom dla osób dorosłych z autyzmem, który od dwóch lat powstaje przy ul. Malczewskiego 135. Tablica pamiątkowa poświęcona „Aramowi” Rybickiemu znajduje się na fasadzie budynku przy ul. Sienkiewicza 10 w Gdańsku Wrzeszczu. Jego imię nosi też działający od niedawna zespół szkół w dzielnicy Kokoszki, a także klub dyskusyjny - Salon Młodopolski im. „Arama” Rybickiego.
Kilka miesięcy po katastrofie działacze PiS wystąpili z pomysłem, by przemianować aleję Zwycięstwa na aleję Anny Walentynowicz. Władze Gdańska uznały jednak, że lepszym sposobem oddania jej hołdu będzie pomnik i skwer jej imienia przy zbiegu ul. Waryńskiego i alei Grunwaldzkiej we Wrzeszczu, tuż obok budynku, w którym mieszkała. Na fasadzie tej kamienicy (Grunwaldzka 49) znajduje się też tablica poświęcona jej pamięci.
Najnowszą inicjatywą, z która wystąpił wojewoda Dariusz Drelich, jest nadanie sali prezydialnej Urzędu Wojewódzkiego imienia prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
Czytaj: Nadano imię Lecha Kaczyńskiego sali w Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim [ZDJĘCIA]
Gdynia
Promenada Prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego, park Marii i Lecha Kaczyńskich czy rondo imienia Anny Walentynowicz - to tylko kilka przykładów, w jaki sposób upamiętniono w Gdyni ofiary smoleńskiej katastrofy.
W Gdyni imieniem prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego nazwano aleję bukowo-modrzewiową przy placu I Brygady Pancernej pomiędzy ulicami Bema i Tetmajera, a ku jego pamięci zasadzony został buk pospolity. Z kolei dwa buki czerwone na cześć Marii i Lecha Kaczyńskich posadzili w 2010 roku Marta Kaczyńska i Maciej Łopiński na tarasie widokowym poniżej szczytu Kamiennej Góry.
Swoje rondo w Gdyni mają Anna Walentynowicz, Izabela Jaruga-Nowacka oraz Arkadiusz Rybicki. Imieniem tego ostatniego nazwano też ulicę na nabrzeżu pomiędzy basenami Prezydenta i Tadeusza Wendy, równoległą do ul. Macieja Płażyńskiego. Imię tego ostatniego nosi także nagroda dla dziennikarzy i mediów służących Polonii, przyznawana od 2012 r. z inicjatywy Press Clubu Polska, Jakuba Płażyńskiego, prezydentów Gdańska, Sopotu i Gdyni, marszałka województwa pomorskiego oraz Fundacji Pomorskiej, a wręczana corocznie w gdyńskim Muzeum Emigracji.
W szczególny sposób upamiętniono też wiceadmirała floty Andrzeja Karwetę, dowódcę Marynarki Wojennej. Na Oksywiu jest poświęcony mu Dąb Pamięci, park noszący jego imię oraz pomnik na tamtejszym cmentarzu. Z kolei na frontonie Dowództwa Marynarki Wojennej w Gdyni znajduje się tablica pamiątkowa. Imieniem Andrzeja Karwety nazwano też w 2013 roku 13 Dywizjon Trałowców, który wówczas wchodził w skład stacjonującej w Gdyni 3 Flotylli Okrętów.
Sopot
W lipcu 2010 roku Rada Miasta Sopotu zdecydowała o nadaniu imienia Marii i Lecha Kaczyńskich parkowi Południowemu w Sopocie.
Rada Miasta podjęła również uchwałę o nadaniu imienia Macieja Płażyńskiego rondu przy skrzyżowaniu ulic Polnej i Bitwy pod Płowcami.
Natomiast imię Arkadiusza Rybickiego otrzymał skwer przy Urzędzie Miasta.
Wszystkie 96 ofiar katastrofy Tu-154 zostało uhonorowanych pamiątkową tablicą odsłoniętą w kościele pw. św. Bernarda, kilka dni przed pierwszą rocznicą tragicznych wydarzeń.
W październiku 2013 roku przy ul. Kościuszki 47 w Sopocie odsłonięto tablicę upamiętniającą prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Zawisła ona na fasadzie budynku, w którym przez 15 lat Lech Kaczyński pracował jako nauczyciel akademicki Uniwersytetu Gdańskiego, specjalizując się w prawie pracy. Obecnie mieści się tam siedziba Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych SKOK.
Miejscem, w którym spontanicznie czczono pamięć pary prezydenckiej, była kamienica przy ul. Armii Krajowej, gdzie mieszkali Maria i Lech Kaczyńscy. W pierwszych miesiącach po katastrofie składano tam kwiaty, palono znicze i modlono się.
Starogard Gdański, Skórcz
W Starogardzie Gd. ofiary katastrofy smoleńskiej upamiętnia tablica znajdująca się na jednej z zewnętrznych ścian Ratusza. Uroczystość jej odsłonięcia odbyła się 2 października 2011 r. Jednocześnie przypomina ona wizytę prezydenta Lecha Kaczyńskiego właśnie w tym miejscu w czerwcu 2009 r. Co roku, aby oddać hołd ofiarom, zarząd powiatowy PiS, środowiska prawicowe, ale też mieszkańcy składają tu kwiaty i ustawiają znicze. Odbywają się tu również m.in. przemowy oficjeli, śpiewa się hymn, mieszkańcy odmawiają modlitwy.
Obelisk z granitową płytą upamiętniający wizytę Lecha Kaczyńskiego stanął na Rynku Maślanym w Skórczu 14 maja 2010. Prezydent gościł w tym mieście rok wcześniej z okazji 75-lecia nadania Skórczowi praw miejskich.
Lech Kaczyński pośmiertnie otrzymał także tytuł Honorowy Obywatel Miasta Skórcz, a śp. Katarzyna Doraczyńska z Kancelarii Prezydenta, która przygotowywała wizytę prezydenta w miasteczku, została uznana za Zasłużoną dla Miasta Skórcz.
Tczew
Tablicę upamiętniającą wizytę Lecha Kaczyńskiego w mieście odsłonięto w pierwszą rocznicę katastrofy w Smoleńsku, na ścianie budynku Centrum Kultury i Sztuki. Odsłoniła ją Marta Kaczyńska.
W 2013 r. wśród lokalnych środowisk prawicowych pojawił się pomysł budowy pomnika upamiętniającego ofiary katastrofy. Powstał nawet jego projekt oraz komitet budowy (ponadpartyjny). Pomnik, w projekcie autora obelisku Stefana Kukowskiego, składał się z płyt z nazwiskami ofiar, krzyża, masztu z flagą i skrzydła samolotu.
- Na skrzydle umieściłem Matkę Bożą Katyńską, godło państwowe i szachownicę lotniczą - wyliczał Kukowski. Inicjatorzy liczyli na to, że pieniądze na budowę uda się zebrać od samych mieszkańców, a działkę pod pomnik przekaże za darmo miasto. Ostatecznie te plany nie doszły do skutku.
Kościerzyna
W Kościerzynie tablica pamiątkowa poświęcona ofiarom katastrofy została postawiona w pierwszą rocznicę tamtego wydarzenia. Została umiejscowiona w pobliżu pomnika Chrystusa Króla oraz pomnika Nieznanego Żołnierza, przy których odbywają się uroczystości z okazji świąt państwowych.
Rok temu w tablicy umieszczono fragment skrzydła z rozbitego tupolewa wielkości 5 na 10 centymetrów. Przywiózł go jeden z mieszkańców Kościerzyny, który wraz z wycieczką przebywał wcześniej w miejscu katastrofy. W pamiątkowym monumencie umieszczono również urnę ze smoleńską ziemią. Uroczystości w Kościerzynie odbiły się głośnym echem w całym kraju. Fragmentem samolotu zainteresowała się Naczelna Prokuratura Wojskowa. Po kilku dniach zjawiła się nawet żandarmeria wojskowa, która na zlecenie NPW wykonała oględziny fragmentu tupolewa, a także przesłuchała kilka osób. Ostatecznie nie podjęto śledztwa w tej sprawie.
Kartuzy
Przed kilkoma laty w Kartuzach działacze PiS wyszli z propozycją nadania imienia Lecha i Marii Kaczyńskich jednemu z parków w mieście przy ul. Hallera i postawienie tam tablicy pamiątkowej poświęconej wszystkim ofiarom katastrofy.
- Ten pomysł jest w zawieszeniu - przyznaje Grzegorz Kowalewski z PiS. - Nie wycofujemy się z niego, z kilku względów na razie się wstrzymaliśmy z realizacją inicjatywy. Przeraziły nas procedury administracyjne. Okazuje się, że nie wystarczy mieć pieniądze.
W Hopach, niewielkiej wsi w gminie Przodkowo, pomnik Marii i Lecha Kaczyńskich znajduje się na prywatnej posesji Eugeniusza i Urszuli Kreftów. Budził zdziwienie i zainteresowanie przejeżdżających. Na sporym głazie znajduje się kamienna tablica w kształcie Polski, z postaciami śp. Marii i Lecha Kaczyńskich, świętego Jana Pawła II i zarysem orła w koronie oraz napisem: „Hołd pamięci dla Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, jego żony Marii i wszystkich ofiar”. Nad tymi postaciami zamieszczono słowa papieża Polaka „Pamięć o przeszłości to zaangażowanie w przyszłość”.
Lebork, Łeba
W Lęborku od grudnia 2011 roku funkcjonuje park im. Lecha i Marii Kaczyńskich. Była to inicjatywa burmistrza Witolda Namyślaka (PO). Wcześniej część radnych próbowała nadać tę samą nazwę bulwarowi nad rzeką Łebą, potem rondu przy ulicy Żeromskiego, ale nie zgodziła się na to większość rady. Natomiast przy sanktuarium św. Jakuba Apostoła stanął obelisk z tablicą poświęconą ofiarom katastrofy smoleńskiej.
W Łebie, podobnie jak w Lęborku, po katastrofie prezydenckiego samolotu stanęła tablica z listą jego pasażerów. Tablicę postawiono w centrum miasta na skwerze Rybaka. Łebianie nosili tam kwiaty, palili znicze. Po jakimś czasie tablica zniknęła. Najpierw trafiła do magazynów w Urzędzie Miasta, a następnie do dyspozycji łebskiej biblioteki. Na uroczystości rocznicowe z biblioteki wędruje do kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, gdzie ustawiana jest w bocznej nawie w pobliżu ołtarza.
- Eksponowaliśmy ją okazyjnie. Obecnie jest wyeksponowana na placu przy kościele Oblatów w Łebie - mówi Maria Konkol, dyrektor Biblioteki Publicznej w Łebie. - Komponuje się z inną tablicą upamiętniającą ofiary II wojny światowej.
Wejherowo
W powiecie wejherowskim w kilku miejscach upamiętniono ofiary tragedii smoleńskiej. Imię marszałka Macieja Płażyńskiego nadano hali widowiskowo-sportowej w Luzinie. W uroczystości nadania imienia i odsłonięcia pamiątkowego pomnika w lipcu 2010 r. udział wzięły dzieci marszałka: córka Kasia i syn Kacper.
- Maciej Płażyński wniósł osobisty wkład w powstanie naszej hali, pomógł pozyskać grunt pod ten obiekt - przypominał Waldemar Kunz, przewodniczący Rady Gminy Luzino. - I był wielkim entuzjastą sportu.
Natomiast w pierwszą rocznicę katastrofy smoleńskiej w kościele Chrystusa Króla w Wejherowie odsłonięto tablicę poświęconą pamięci prezydenckiej pary, Marii i Lecha Kaczyńskich. Uroczystość odbyła się podczas eucharystii sprawowanej przez ks. abpa Sławoja Leszka Głódzia, która była transmitowana na żywo przez Telewizję Polonia.
- To z potrzeby pamięci wyrosła ta tablica, powstała z ducha miłości, dlatego nie spotkała przeszkód, nie wywołała pseudodyskusji - mówił w homilii abp Głódź.
Pomysłodawcą wykonania takiej tablicy był radny miejski Mirosław Lademann.
Rumia
W Rumi upamiętniono Lecha Kaczyńskiego już w sierpniu 2010 roku. Była to część lokalnych obchodów 30-lecia Solidarności. Poświęcono wtedy dzwon Ksiądz Jerzy, odprawiono mszę w intencji zmarłych stoczniowców oraz ofiar katastrofy smoleńskiej, a następnie uroczyście poświęcono pomnik (trzy ogromne tablice w kształcie flag) znajdujący się na rondzie u zbiegu ulic Dębogórskiej i Gdańskiej. Samo rondo otrzymało imię prezydenta.
- Na uroczystości 30-lecia Solidarności jako gość honorowy miał być obecny prezydent Lech Kaczyński, od którego potwierdzenie przybycia, datowane na siódmego kwietnia, dotarło do nas trzy dni po tragedii - mówił wówczas Witold Reclaf, ówczesny przewodniczący Rady Miasta w Rumi. - Teraz jego imieniem nazwaliśmy rondo, aby pamiętać.
Nowy Dwór, Stegna
W Stegnie tablicę poświęconą ofiarom katastrofy odsłonięto w pierwszą rocznicę tragicznego wypadku. Czarna płyta z wizerunkiem Lecha Kaczyńskiego i jego małżonki znajduje się na terenie kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w nadmorskiej miejscowości. W prace przy jej wykonaniu zaangażowało się wielu parafian. Pomogli m.in. przygotować teren.
Maciej Płażyński patronuje rondu w Nowym Dworze Gdańskim. Nowodworzanie podkreślają, że marszałek był mocno związany z Żuławami. Jako polityk był za utworzeniem powiatu nowodworskiego. Wielokrotnie odwiedzał okoliczne miejscowości, miał w tych stronach wielu przyjaciół. Ponadto był orędownikiem ożywienia lokalnych szlaków wodnych i laureatem Nagrody Burmistrza Nowego Dworu Gdańskiego. Do dziś wspominane są jego słowa, w których przyznał, że „żuławski reumatyzm” ma we krwi.
„Nadanie rondu imienia Marszałka Macieja Płażyńskiego jest hołdem oddanym przez lokalną społeczność wielkiemu patriocie, politykowi, a przede wszystkim człowiekowi - można przeczytać w specjalnej uchwale nowodworskiej Rady Miejskiej. - Jest to okazja do złożenia honorów oraz podziękowania za jego pracę na rzecz mieszkańców Żuław i Mierzei Wiślanej”.
Człuchów
Jedna z pierwszych tablic upamiętniających ofiary katastrofy z 10 kwietnia 2010 roku odsłonięta została w Rzeczenicy. Odsłonięto ją już 16 kwietnia, sześć dni po tragedii spod Smoleńska.
Prawdopodobnie byliśmy pierwsi na Pomorzu - mówi Lech Zwoliński, były wójt gminy Rzeczenica. - Doszliśmy do wniosku, że ludziom, którzy zginęli w tej katastrofie, możemy dać od siebie chociaż tyle.
To jedyna posmoleńska pamiątka w powiecie człuchowskim. Wprawdzie w Człuchowie dyskutowano nad pomnikiem upamiętniającym ofiary katastrofy, ostatecznie jednak pomysł upadł. Nie udało się osiągnąć kompromisu w sprawie miejsca, gdzie pomnik miałby stanąć.
Sztum, Malbork, Pruszcz
W powiecie sztumskim przynajmniej do tej pory nie ma żadnych wyrazów pamięci katastrofy smoleńskiej poza niewielkim elementem na tzw. Głazie Pamięci - pomniku poświęconym ofiarom wywózek na Sybir. Nie ma ulic pamięci Kaczyńskich, patronatów itd. Cisza.
W Malborku nie ma nic, nie licząc tablicy pamiątkowej, którą wykonał miejscowy kamieniarz dzień po katastrofie i umieszczono pod krzyżem na cmentarzu.
W powiecie gdańskim nie ma żadnych pomników ani tablic upamiętniających katastrofę lotniczą pod Smoleńskiem. Do tej pory nie było żadnych takich inicjatyw społecznych. Jedyny akcent jest w Cedrach Wielkich, gdzie jedna z ulic nosi imię Macieja Płażyńskiego.
Ewa Andruszkiewicz, Piotr Furtak, Robert Gębuś, Agnieszka Kamińska, Joanna Kielas, Radosław Konczyński, Marcin Lange, Tomasz Modzelewski, Piotr Piesik, Maciej Pietrzak, Janina Stefanowska, Maciej Wajer, Przemysław Zieliński, Kamila Ziętek
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
