Pnącza na ściany. Jakie pnącza posadzić przy domu, jak je poprowadzić i na co zwrócić uwagę

Utarła się opinia, że pnącza rosnące na elewacji budynku mogą poważnie uszkodzić ścianę lub doprowadzić do jej zawilgotnienia, choć w rzeczywistości jest wręcz odwrotnie. Pnącza pokrywające ściany mają cały szereg zalet i zdecydowanie częściej stanowią dla nich ochronę, niż zagrożenie.

Zielona pokrywa z pnączy zapobiega dużym wahaniom temperatur przy murze, a także ogranicza nagrzewanie się ścian latem i wychładzanie zimą (w przypadku roślin zimozielonych). Gęsty parawan z liści chroni też ścianę przed opadami deszczu oraz przed wilgocią, która mogłaby doprowadzić do rozwoju na budynku grzybów. Zielona ściana wydziela też dużo tlenu i oczyszcza powietrze z toksyn, poprawiając stan naszego najbliższego otoczenia.

Oczywiście czasami może się zdarzyć, że pnącza na ścianach bywają kłopotliwe. Kiedy ich ciężar staje się zbyt duży, mogą zacząć odpadać się od ścian, co wiąże się z pracami naprawczymi i przycinaniem roślin.

Trudność może pojawić się także podczas planowania remontu elewacji pokrytej pnączami, gdyż najpierw trzeba usunąć rośliny ze ścian, a dopiero później rozpocząć prace remontowe. Czasami może się też zdarzyć, że pnącze jednak uszkodzi ścianę, na której rośnie. Wprawdzie organy czepne roślin nie „wkręcają” się w ściany i nie penetrują podłoża, a jedynie czepiają się jego powierzchni, ale kiedy budynek jest stary, pokryty zniszczonym, uszkodzonym i spękanym tynkiem, a do jego budowy użyto zaprawy wapiennej, korzenie czepne niektórych roślin mogą w nie wniknąć i przekształcić się w korzenie właściwe, a następnie rozpychając podłoże lub rozsadzając kawałki tynku (np. bluszcz pospolity).

Z kolei w przypadku źle zaizolowanych budynków, może dojść do podciekania wody z poziomu gruntu i zawilgotnienia ścian, na których rosną pnącza. Te problemy dotyczą jednak wyłącznie domów starych, zapuszczonych i źle wykonanych. Budynki w dobrym stanie nie muszą się natomiast obawiać pnączy.

Aby jednak rośliny na ścianach dobrze spełniły swoje zadanie, należy starannie je wybrać i odpowiednio posadzić. Do dyspozycji mamy cały wachlarz różnorodnych pnączy, ale nie wszystkie będą odpowiednie na każdą elewację. Niezbyt dobrym wyborem będą pnącza jednoroczne, bo choć są atrakcyjne i szybko rosną, każdego roku trzeba będzie sadzić je od nowa, a potem czekać, aż pokryją ścianę.

Pnącza należy też dopasować do rodzaju ściany i konstrukcji budynku, na którym mają rosnąć, bo źle dobrane mogą zacząć sprawiać problemy (np. masywne pnącza bez odpowiednich podpór, mogą uszkodzić rynny).

Na ściany delikatniejsze, o niezbyt dużej powierzchni odpowiednie będą pnącza lżejsze, samoistnie czepiające się podłoża przylgami. Należy do nich m.in. winobluszcz pięciolistkowy i trójklapowy. Dobrym wyborem będą także pnącza niezbyt duże, czepiające się podpór wąsami czepnymi, takie jak np. winnik zmienny. Dla nich trzeba będzie jednak przygotować dodatkowo kratki lub linki, wokół których będą mogły owijać swoje wąsy.

Podpory przydadzą się też gatunkom wspinającym się za pomocą ogonków liściowych (np. powojnik jesienny, pnący).

W przypadku dużych budynków o mocnej konstrukcji i zdrowych ścianach, możemy zaryzykować wykorzystanie większych i silniejszych pnączy, które jednak będą potrzebowały dodatkowego wsparcia w postaci solidnej podpory, przymocowanej do gruntu i do budynku np. mocnych drutów, pionowych lub poziomych prętów czy stalowej kratownicy, wokół której będą mogły owijać swoje masywne pędy lub silne wąsy czepne. Do silnie rosnących pnączy należy np.:

• dławisz okrągłolistny,
• wisteria (glicynia),
• aktinidia pstrolistna,
• kokornak,
• winorośl japońska,
• rdest Auberta – najszybciej rosnący ze wszystkich pnączy, ale też bardzo ekspansywny).

Solidne, mocne, zdrowe ściany będą też odpowiednim miejscem dla pnączy posiadających korzonki czepne jak np. bluszcz pospolity (zimozielone), przywarka japońska czy hortensja pnąca.