Odsłonięto pozostałości wartowni nr 5 na Westerplatte. To ważne miejsce w historii bohaterskiej obrony we wrześniu 1939 r. Co odnaleziono?

Badaczom udało się odsłonić pozostałości ścian kondygnacji piwnicznej oraz jej posadzki, ponadto natrafili oni na szereg artefaktów związanych ze służbą polskich żołnierzy i ich bohaterską walką we wrześniu 1939 roku. Najbardziej wartościowe z odnalezionych przedmiotów znajdą swoje miejsce na wystawie powstającego Muzeum Westerplatte i Wojny 1939.

Przypomnijmy, że w marcu 2020 roku rozpoczął się siódmy etap badań archeologicznych na terenie dawnej Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Zespół archeologów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku prowadzi prace na terenie powstającego cmentarza wojskowego Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte, którego projekt obejmuje także m.in. uczytelnienie reliktów wartowni nr 5 i willi oficerskiej – miejsca kwaterowania dowódcy składnicy majora Henryka Sucharskiego oraz jego zastępcy kapitana Franciszka Dąbrowskiego.

Pięciu polskich żołnierzy poległych na Westerplatte zostało zidentyfikowanych. Prezydent Andrzej Duda wręczył rodzinom noty identyfikacyjne

– Realizowany przez Muzeum II Wojny Światowej gdański cmentarz wojskowy Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte będzie miejscem, gdzie faktycznie, a nie tylko symbolicznie – jak było to do tej pory, zostaną złożone szczątki poległych obrońców. Będzie to także przestrzeń, gdzie zostaną wyeksponowane relikty historycznych budowli: willi oficerskiej, jak i przede wszystkim wartowni nr 5 – niemego świadka najbardziej dramatycznych wydarzeń związanych z obroną polskiej placówki na Westerplatte – tłumaczy dr Karol Nawrocki, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej.

– Odnajdując szczątki polskich żołnierzy, odsłaniając pozostałości historycznych obiektów czy podnosząc spoczywające w ziemi przez ponad 80 lat przedmioty pamiętające wrzesień 1939 roku, oddajemy należną cześć i przywracamy godność tym, którzy, walcząc o wolną Polskę, ponieśli największą ofiarę.

To nie był kapral Kowalczyk. Gdzie spoczywa polski bohater z Westerplatte?

– Lokalizacja wykopów nie została wybrana przypadkowo – dodaje Filip Kuczma, kierownik Działu Archeologicznego Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. – Trwające prace archeologiczne są badaniami poprzedzającymi budowę nowego cmentarza wojskowego Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte, który będzie zlokalizowany w miejscu odnalezienia w 2019 roku mogił polskich żołnierzy.

– Lokalizacja willi oficerskiej została ustalona w trakcie I etapu badań archeologicznych, jednak dokładne położenie i stan zachowania wartowni nr 5, budynku bardzo ważnego dla dziejów składnicy oraz bohaterskiej obrony Westerplatte we wrześniu 1939 roku, nie były pewne do chwili obecnej. Badania pozwolą na ustalenie dokładnego usytuowania budynku oraz stopnia jego zachowania. Bierzemy pod uwagę możliwość natrafienia na szczątki polskich obrońców oraz elementy wyposażenia i umundurowania żołnierskiego.

Wartownia nr 5 na Westerplatte wzniesiona została w latach 1933-1934 i stanowiła element nowego systemu obronnego Składnicy Tranzytowej. Do 1936 roku powstało łącznie sześć wartowni, które znacząco wzmocniły możliwości obronne polskiego oddziału stacjonującego na półwyspie.

Tydzień samobójców na Westerplatte, czyli wojenne uderzenie medialne w 1939 roku. Jak Polacy szykowali się do obrony Westerplatte?

W trakcie siedmiodniowej obrony, 2 września 1939 roku doszło do niszczycielskiego nalotu Luftwaffe na Westerplatte. Niemieckie bomby uszkodziły szereg budynków, co jednak najistotniejsze, doprowadziły do zniszczenia wartowni nr 5 i śmierci co najmniej sześciu polskich żołnierzy znajdujących się wewnątrz.

Po zakończeniu walk o składnicę, wyburzono wiele obiektów użytkowanych przez polski garnizon. Prace rozbiórkowe prowadzone były przez nadzorowanych przez Niemców polskich jeńców cywilnych – głównie gdańszczan i gdynian aresztowanych w pierwszych dniach września 1939 roku. Przy użyciu ręcznych narzędzi skruszyli oni żelbetowe ściany wartowni nr 5. W 1945 roku w miejscu zniszczonej wartowni ulokowano symboliczną mogiłę, a następnie cmentarz mający upamiętniać poległych polskich bohaterów.