Nowy spór o organizację uroczystości 1 września na Westerplatte na linii miasto Gdańsk - Ministerstwo Obrony Narodowej

- Uroczystości z okazji 81.rocznicy wybuchu II wojny światowej zorganizuje Wojsko Polskie. Odpolitycznimy Westerplatte. To miejsce, w którym najważniejsi są kombatanci, a nie politycy pokroju Fransa Timmermansa. Zapraszam wszystkich 1.09 o 4:45 do Gdańska. Wspólnie upamiętnijmy bohaterstwo polskich żołnierzy - poinformował rano na Twitterze minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak. Zapowiedział tym samym, że to strona rządowa przygotuje uroczystości upamiętniające 81. rocznicę wybuchu II wojny światowej na Westerplatte.

Karol Nawrocki poparł stanowisko ministra

Stanowisko ministra Mariusza Błaszczaka poparł dyrektor Muzeum II Wojny Światowej Karol Nawrocki. Przed rokiem Sejm przyjął specustawę, na mocy której duża część terenów na Westerplatte ma przejść spod pieczy samorządu gdańskiego w ręce Muzeum II Wojny Światowej, które będąc instytucją nadzorowaną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ma zbudować tam Muzeum Westerplatte i Wojny 1939.

Jak czytamy w oświadczeniu dyrektora Nawrockiego: "Przełomem w upominaniu się o pamięć o żołnierzach z Westerplatte, stały się odkrycia szczątków poległych westerplatczyków, dokonane w trakcie misji archeologicznej prowadzonej przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Przez ponad 80 lat, w bezimiennych mogiłach spoczywała większość poległych obrońców Westerplatte, czekając na godny pochówek" dlatego też, jego zdaniem, "Aktualnie to właśnie jednostki Wojska Polskiego i Straży Granicznej, znajdujące się na Westerplatte, stanowią naturalną kontynuację oddziałów strzegących bezpieczeństwa Polski. Dla Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oczywistym jest, że Westerplatte jest symbolem o charakterze ogólnopolskim, nie regionalnym. Tym samym coroczne uroczystości upamiętniające wybuch najtragiczniejszej katastrofy w dziejach ludzkości jakim była II wojna światowa, powinny być realizowane przez Wojsko Polskie, będące spadkobiercą tradycji westerplatczyków". Pełna treść oświadczenia na końcu tekstu.

Karol Nawrocki wskazuje tu na odkrycia archeologiczne z jesieni ubiegłego roku, kiedy to na Westerplatte znaleziono kilka szkieletów należących do żołnierzy walczących tam w pierwszych dniach II wojny światowej.

Władze Gdańska odpowiadają

W południe konferencję prasową w tej sprawie zwołała prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz. Towarzyszyli jej gdańscy radni: szefowa klubu Wszystko dla Gdańska Beata Dunajewska i wiceprzewodnicząca Rady Miasta Teresa Wasilewska, szef klubu Koalicji Obywatelskiej Cezary Śpiewak-Dowbór oraz mecenas Marek Szustakowski - szef radców prawnych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Spotkanie z mediami odbyło się przy Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej na Targu Rakowym.

- Dzisiaj rano za pomocą mediów społecznościowych wszyscy mogliśmy się dowiedzieć co 1 września planuje minister Mariusz Błaszczak, to swoisty rodzaj komunikacji. Chciałabym zaapelować do pana ministra Błaszczaka o 3 rzeczy. O uszanowanie pewnej tradycji tego miejsca, świętego dla Polek i Polaków, ale też ważnego dla gdańszczanek i gdańszczan. Tradycję obchodów rocznicy wybuchu II wojny światowej porannym spotkaniem zapoczątkował w 1999 roku prezydent Paweł Adamowicz. Najpierw z harcerzami, a potem z udziałem wojska i najważniejszych osób w państwie, te uroczystości odbywały się o 4:45 na Westerplatte. Pamiętam 70 rocznicę kiedy przywódcy światowi, na czele ze śp. prezydentem Lechem Kaczyńskim, przemawiali. W ubiegłym roku Unię Europejską reprezentował pierwszy wiceszef Komisji Europejskiej Frans Timmermans. Jego przemówienie było wyrazem wdzięczności - mówiła Aleksandra Dulkiewicz.

Następnie zacytowała przemówienie Fransa Timmermansa, który podkreślił wówczas, że w wojnie zginęło ok. 20 proc. ludności polskiej oraz że trzeba pamiętać o walce o wolność Europy polskich żołnierzy.

- Po drugie chciałabym zaapelować do ministra Błaszczaka o uszanowanie stanu prawnego - mówiła dalej prezydent Dulkiewicz. To miasto Gdańsk jest właścicielem terenów na Westerplatte. Tak, to prawda, toczy się procedura administracyjna związana przejęciem, ale ona dopiero się rozpoczęła. Wydaje się, że w państwie praworządnym nie powinniśmy rozstrzygać przed zakończeniem procedury o jej wyniku. Wniosek złożony do wojewody pomorskiego przez Muzeum II Wojny Światowej mówi o części terenu. Spośród 9 hektarów, które są teraz własnością miasta Gdańska, a do których ma uprawnienia Muzeum II Wojny Światowej, wystąpiło ono o postawienie postumentu, który zajmie ok. 20 m2. Rok temu, gdy trwała dyskusja nad specustawą, słyszeliśmy, że ma tam być muzeum i współpraca z kombatantami, że w transparentnej procedurze, wszyscy będziemy wiedzieć jak będzie wyglądać powstające muzeum na Westerplatte. Dziś wiemy, że ma tam stanąć postument. Chciałabym powiedzieć o trzeciej rzeczy, o czym mówiliśmy wczoraj przygotowując opinię publiczną do rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych. W Gdańsku dialogujemy, dlatego uroczystości na Westerplatte są przygotowywane wspólnie z władzami państwowymi, wojskiem, harcerzami. Nigdy nie było takiej sytuacji żeby na Westerplatte nie mógł wystąpić przedstawiciel rządu polskiego, dlatego apeluję o dialog i rozmowę w tej sprawie, o poszanowanie tradycji i stanu prawnego - dodała.

Jeszcze w piątek prezydent Gdańska ma wystąpić do premiera Mateusza Morawieckiego z pismem, w którym przedstawi w tej sprawie swoje argumenty. Powiedziała też, że jeszcze w czerwcu na uroczystości na Westerplatte zostali zaproszeni zarówno premier, marszałkowie Sejmu i Senatu, a także minister obrony. Po werdykcie wyborczym zaproszenie trafiło także do prezydenta Andrzeja Dudy. Na razie nie było odpowiedzi ze strony zaproszonych. Następnie głos zabrali radni.

Radni: Na czym polega odpolitycznienie tej uroczystości?

- Pan minister Błaszczak nie musi nam mówić, że najważniejsi są kombatanci, my o tym wiemy - podkreśliła Beata Dunajewska z Wszystko dla Gdańska. - Na czym polega odpolitycznienie tej uroczystości kiedy organizuje ją osoba mocno związana z jedną partią? Nie wiem czy biletem wstępu ma być legitymacja bezpartyjności? Apel jest jeden: to prezydent Adamowicz rozpoczął te uroczystości, to harcerze byli tu bardzo ważni, bardzo ważni byli kombatanci. Na dziesiątym planie byli politycy. Nie wyobrażam sobie, że o fragmencie Gdańska miałby nie decydować samorząd, a władza centralna. To objaw tego jak bardzo władze PiS szanują wolę samorządu. To dopiero początek tego co nas spotka w tej kadencji po wygranej prezydenta Dudy. Proponuję byśmy cofnęli się o 2 kroki i porozmawiali - dodała.

- Obecna władza centralna przyzwyczaiła nas do tego, że rzeczywiste decyzje nie zapadają w tych organach, które mają do tego kompetencje, tylko w komitecie politycznym PiS - mówił Cezary Śpiewak-Dowbór z Koalicji Obywatelskiej. - Taka sytuacja miała miejsce w przypadku nielegalnego wydrukowania kart do głosowania. Pani prezydent powiedziała, że procedura administracyjna, którą wprowadziła obecna władza, dopiero się rozpoczęła, a minister Błaszczak już zna jej wynik. My się na to nie godzimy, uważamy, że decyzje powinny być podejmowane w granicach prawa. Teren ten być może 1 września nadal będzie w zarządzie miasta Gdańska - dodał.

Na koniec głos zabrał mecenas Marek Szustakowski.

- Dopiero w tym roku Urząd Miejski w Gdańsku i pani prezydent otrzymali zawiadomienie o złożeniu przez Muzeum II Wojny Światowej, czyli inwestorze, wniosku o pozwolenie na budowę Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 - mówił prawnik. - Wojewoda zwrócił się do pani prezydent o opinię o tym wniosku. Minął tydzień i jesteśmy w trakcie przygotowywania tej opinii, ale już widać, że wniosek zawiera szereg błędów formalnych, zobaczymy czy pan wojewoda weźmie to pod uwagę. Pani prezydent jest jednym z podmiotów, który może wyrazić tu opinię. Nawet gdyby wojewoda wydał przed 1 września pozytywną decyzję, zezwalającą na realizowanie tej inwestycji, to uprawnienia do tego co może robić inwestor na tym terenie określa też ustawa. Inwestor może wykorzystywać teren tylko na cele budowlane, choć jak mówiła pani prezydent na razie dotyczy on małej architektury, obiektu o szerokości kilkudziesięciu centymetrów i 1,5 metra wysokości. Z całą pewnością w tych uprawnieniach nie mieści się organizowanie obchodów czy innych wydarzeń. Jeżeli Muzeum zdecyduje się organizować tu obchody rocznicy wybuchu II wojny światowej, będzie to działanie nielegalne. Póki co, właścicielem tych terenów jest miasto Gdańsk - dodał radca prawny.

Kolejny spór polityczny o obchody na Westerplatte

To nie pierwszy spór na temat uroczystości na Westerplatte na linii miasto Gdańsk - Ministerstwo Obrony Narodowej. W 2017 roku pracownica MON-u przeszkodziła harcerzowi w odczytaniu apelu poległych. W 2018 roku minister obrony Mariusz Błaszczak poinformował, że władze Gdańska nie zgadzają się na udział wojska w uroczystościach. Prezydent Paweł Adamowicz tłumaczył, że wojsko było zaproszone, ale apel poległych mieli odczytać harcerze. Prezydent Adamowicz chciał uniknąć sytuacji, która wydarzyła się rok wcześniej oraz odczytaniu apelu smoleńskiego przy okazji składania hołdu ofiarom II wojny światowej.

Poniżej pełne oświadczenie Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku:

OŚWIADCZENIE
Dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dr. Karola Nawrockiego z dnia 24 lipca 2020 r.

Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku jest Państwową Instytucją Kultury, która w swojej działalności statutowej zawiera m.in. „ochronę, utrzymanie i rewitalizację zespołu obiektów architektury militarnej na terenie Westerplatte”. Pole bitwy na Westerplatte, objęte wpisem do rejestru zabytków pod nr A‑1219 z dnia 17 maja 2001 r. wraz z decyzją zmieniającą A-1724 z dnia 25 listopada 2008 r., zostało uznane za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta RP z 22 sierpnia 2003 r., co podkreśla rangę jak i najwyższą wartość tego zabytku. Niestety, pomimo tak wielkiego wyróżnienia, stan zabytkowej przestrzeni Westerplatte jest aktualnie niegodny tego miejsca, będącego symbolicznym początkiem jednego z najtragiczniejszych konfliktów w dziejach ludzkości, jakim była II wojna światowa.
W myśl założeń Konwencji światowego dziedzictwa (Paryż 1972), respektując i wypełniając powinności wynikające z zapisów nadanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Statutu (Rozporządzenie MKiDN z dnia 6 kwietnia 2017 r. w sprawie nadania statutu Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku ) oraz Ustawy z dnia 19.07.2019 r. o inwestycjach w zakresie budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Muzeum II Wojny Światowej konsekwentnie realizuje działania zmierzające do realizacji interesu publicznego, polegającego na upowszechnianiu wiedzy o bohaterskiej obronie Westerplatte we wrześniu 1939 r. oraz zapewnieniu ochrony, utrzymania i rewaloryzacji zespołu obiektów architektury militarnej znajdujących się na terenie Westerplatte.
Zgodnie z powyższym, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, realizując zadanie inwestycyjne podzielone na kolejne etapy, złożyło do Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku wniosek o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację części inwestycji w zakresie budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Wniosek złożony dnia 10.07.2020 r. obejmuje działania na terenie działki nr 68 obr. 0062 Gdańsk- Westerplatte, tj. oczyszczenie powierzchni z materiałów niebezpiecznych i wybuchowych pochodzenia wojskowego; wykonanie badań geofizycznych całego obszaru dz. ewid. nr 68, obręb ewid. 0062 w Gdańska; badania archeologiczne; badania geologiczne; budowę postumentu z tablicą informacyjną wraz z oświetleniem i utwardzeniem terenu wokół obiektu na terenie dz. ewid. nr 68, obręb ewid. 0062 w Gdańsku; realizację działań statutowych Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku w zakresie wystaw czasowych i plenerowych działań edukacyjnych.
Opisane wyżej kompleksowe rozpoznanie inżynierskie wraz z działaniami towarzyszącymi, a także odpowiednimi badaniami i ekspertyzami, włącznie z odwiertami geologicznymi prowadzonymi na terenie nieruchomości będącej przedmiotem wniosku, stanowią pierwszy etap procesu inwestycyjnego będącego celem publicznym, jakim jest budowa Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku jest Państwową Instytucją Kultury realizującą zadania inwestycyjne na Polu bitwy na Westerplatte, którego interes publiczny został podkreślony zapisami Ustawy z dnia 19.07.2019 r. o inwestycjach w zakresie budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Muzeum wyraża swoją pełną gotowość do pielęgnowania i powrotu do tradycji organizowania przez państwo polskie uroczystości na Westerplatte, związanych z wybuchem II wojny światowej.
W nawiązaniu do wypowiedzi p. Mariusza Błaszczaka Ministra Obrody Narodowej z dnia 24 lipca 2020 r. oświadczam, że Muzeum II Wojny Światowej jest gotowe do udzielenia wparcia Ministerstwu Obrony Narodowej w godnym uczczeniu 81. rocznicy wybuchu II wojny światowej, w pełnym poszanowaniu i z troską o godne upamiętnienie bohaterstwa żołnierza polskiego, którego obecność i rola są w pełni historycznie uzasadnione w tym szczególnym miejscu, będącym istotnym elementem polskiej tożsamości narodowej.
Półwysep Westerplatte od momentu powstania posiadał strategiczne znaczenie w aspekcie wojskowym i geopolitycznym, czego podkreśleniem był zakup po 1918 r. przez polskiego przedstawiciela Mieczysława Jałowieckiego nieruchomości, na których znajdowały się m.in. najważniejsze obiekty wybudowane na Westerplatte. Już w 1926 r. na Westerplatte przybył pierwszy oddział wartowniczy, natomiast w całym okresie funkcjonowania do 1939 r. w Składnicy odbyło służbę ponad 2000 polskich żołnierzy gotowych oddać życie, by bronić niepodległości Polski. Dla ogarniętego wojną kraju obrońcy Westerplatte z września 1939 r. stali się symbolem odwagi i walki, podnoszącym morale Polaków, dla których Westerplatte stało się „polskimi Termopilami”. Wybudowany z inicjatywy obrońców w 1946 r. w miejscu zbombardowanej 2 września 1939 r. wartowni nr 5 Cmentarz Obrońców Westerplatte, stanowił hołd dla poległych żołnierzy, którzy ponieśli w walce najwyższą ofiarę. O potrzebie pamięci o obrońcach świadczyło sprowadzenie w 1971 r. do Polski szczątków ostatniego komendanta Składnicy – majora Henryka Sucharskiego. O szczególnym wymiarze Westerplatte, w tym o bohaterskiej walce młodych żołnierzy – Polaków mówił w 1987 r. ojciec święty Jan Paweł II, podkreślając wciąż tkwiący w pamięci narodu wymiar Westerplatte, jako wymownego i ponadczasowego symbolu.
Po roku 1989 władze państwowe przy udziale Wojska Polskiego, harcerzy, władz samorządowych i innych organizacji upamiętniały ważne rocznice na Westerplatte, w tym najważniejszą – wybuch II wojny światowej. Na Cmentarzu Obrońców Westerplatte, przebudowanym do obecnej postaci w 1989 r., pełniono wartę honorową i składano kwiaty, oddając cześć poległym w walce z nierównymi siłami niemieckiego wroga. W 1999 r. organizację uroczystych obchodów przejęły władze samorządowe Gdańska.
Przełomem w upominaniu się o pamięć o żołnierzach z Westerplatte, stały się odkrycia szczątków poległych westerplatczyków, dokonane w trakcie misji archeologicznej prowadzonej przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Przez ponad 80 lat, w bezimiennych mogiłach spoczywała większość poległych obrońców Westerplatte, czekając na godny pochówek.
Aktualnie to właśnie jednostki Wojska Polskiego i Straży Granicznej, znajdujące się na Westerplatte, stanowią naturalną kontynuację oddziałów strzegących bezpieczeństwa Polski. Dla Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oczywistym jest, że Westerplatte jest symbolem o charakterze ogólnopolskim, nie regionalnym. Tym samym coroczne uroczystości upamiętniające wybuch najtragiczniejszej katastrofy w dziejach ludzkości jakim była II wojna światowa, powinny być realizowane przez Wojsko Polskie, będące spadkobiercą tradycji westerplatczyków.

dr Karol Nawrocki
Dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku"