Nasz city break. Liechtenstein - najbogatsze państwo świata

Gdzie leży Księstwo Liechtenstein, z grubsza wszyscy wiedzą. Niektórzy kojarzą je z „białym szaleństwem” albo z letnimi wypadami w góry. Są pewnie i tacy, dla których Liechtenstein jest synonimem raju podatkowego i niewyobrażalnego wprost dobrobytu… Jest to jednak tak małe państewko, że najczęściej na tym nasze informacje się wyczerpują.

A szkoda, bo to kraj ciekawy. I to pod każdym względem.

Księstwo Liechtenstein ma niespełna 25 km długości i około 10 km szerokości. To minipaństewko zamieszkuje prawie 40 tysięcy osób, z czego narodowość liechtensteińską deklaruje 66 procent mieszkańców. Prócz Liechtensteińczyków mieszkają tu także Szwajcarzy, Austriacy, Niemcy, Włosi, Portugalczycy, Turcy, Hiszpanie oraz imigranci z byłej Jugosławii.

Nie zmienia to faktu, że niemiecki jest pierwszym językiem dla 92 proc. populacji księstwa. Niemiecki jest także językiem urzędowym, chociaż na co dzień Liechtensteińczycy mówią - podobnie jak w Szwajcarii, zachodniej Austrii, Badenii-Wirtembergii, części Bawarii i w Alzacji - dialektem alemańskim. Niewielka część obywateli księstwa posługuje się także językiem retoromańskim.

Powierzchnia Liechtensteinu wynosi 160 kilometrów kwadratowych, w tym większość to przepiękne szczyty i malownicze doliny. Całkowita długość granicy państwowej wynosi 77,9 km: z Austrią - 36,7 km i ze Szwajcarią 41,2 km. Południową i wschodnią linię graniczną w większości wyznaczają góry, zachodnią stanowi Ren.

Liechtenstein jest monarchią konstytucyjną, chociaż ustrój księstwa posiada również cechy charakterystyczne dla monarchii absolutnej. Na czele państwa stoi bowiem dziedziczny książę Liechtensteinu, którym obecnie jest Jan Adam II.

Rodzina Liechtensteinów rządzi księstwem nieprzerwanie od 1791 roku. W posiadanie terenów dzisiejszego państwa ród wszedł na przełomie XVII i XVIII wieku. Wcześniej funkcjonowały tu dwa hrabstwa. Liechtensteinowie nie podbili ich, lecz kupili… W 1719 roku hrabstwa Vaduz i Schellenberg zostały podniesione do rangi księstw cesarskich. Datę tę uznaje się za początek współczesnego państwa.

Podstawą ustroju Księstwa Liechtensteinu jest konstytucja z 1921 r. Książę i naród są suwerenami. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament - Landtag. System feudalny daje jednak księciu - przynajmniej teoretycznie - nieograniczoną władzę, w tym prawo weta nawet wyników powszechnych referendów.

Liechtensteinowie starają się jednak prowadzić normalne życie. Nie utrzymują dworu. Często można ich spotkać na ulicach stołecznego Vaduz. Sami robią zakupy, a ich dzieci uczą się w ogólnodostępnej szkole. Podczas festynów w książęcych ogrodach monarcha gości swoich poddanych piwem, zimnymi napojami, preclami i kanapkami, za które sam płaci. Na takich imprezach książę Jan Adam II, jego syn książę Alojzy oraz księżna Zofia rozmawiają z obywatelami na każdy temat. Można sobie nawet z nimi pstryknąć selfie.

Nic dziwnego, że zdecydowana większość Liechtensteińczyków jest przywiązana do dynastii panującej. Zwłaszcza, że rodzina książęca żyje wyłącznie z własnej działalności biznesowej i nie jest w żaden sposób subsydiowana z podatków. Majątek księcia Jana Adama II szacowany jest obecnie na ponad 3 mld dolarów.

Liechtenstein to najbogatsze państwo świata. Oczywiście, licząc dochody na głowę mieszkańca.

Produkt krajowy brutto per capita sięga tu 180 tysięcy dolarów. Dla porównania bogata Szwajcaria może się pochwalić wynikiem 92 tys., a Polska jedynie 19 tysiącami… Jeszcze dramatyczniej różnicę tę widać przy porównaniu zarobków - średnie miesięczne wynagrodzenie mieszkańca księstwa wynosi 6 tysięcy szwajcarskich franków, czyli niemal 28 tys. zł. I to liczone netto…

Bezrobocie w Liechtensteinie jest śladowe. Według oficjalnych danych miejsc pracy jest tutaj nawet więcej niż mieszkańców - ich liczba wynosi obecnie 42 tysiące. Nadwyżki te wypełniają pracownicy z Niemiec, Szwajcarii i Austrii.

Gospodarka Liechtensteinu jest niewielka, ale nowoczesna i wysoko wyspecjalizowana. Dominuje w niej sektor usług bankowych i przemysł - głównie elektroniczny, metalowy, tekstylny i farmaceutyczny. W rolnictwie zatrudnienie ma zaledwie 0,7 proc. mieszkańców.

Niskie, bo tylko 12-procentowe stawki podatkowe oraz nieskomplikowane zasady rejestracji i funkcjonowania firm są dla wielu międzynarodowych spółek zachętą do założenia siedziby w Liechtensteinie. Między innymi to ich masowy napływ był powodem gospodarczego boomu.

Liechtenstein nie jest członkiem Unii Europejskiej, należy natomiast do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jest także sygnatariuszem porozumienia z Schengen. Gwarantuje to księstwu swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału.

Księstwo nie posiada natomiast własnej armii i wraz ze Szwajcarią, która dba o jego bezpieczeństwo zewnętrzne, jest państwem neutralnym.

Jeszcze sto lat temu Księstwo Liechtenstein było biedną, rolniczą krainą wciśniętą pomiędzy Ren a Alpy. Szczególnie ciężko żyło się jego mieszkańcom po I wojnie światowej i upadku cesarstwa Austro-Węgier. Bliskie więzi gospodarcze spowodowały drastyczne pogorszenie się sytuacji ekonomicznej kraju. Kryzys został zażegnany dopiero dzięki prywatnej pożyczce księcia Liechtensteina udzielonej swoim poddanym - notabene później w całości umorzonej.

Wkrótce relacje gospodarcze z Austrią zostały zastąpione aliansem ze Szwajcarią - najpierw w roku 1923 podpisana została unia pocztowa, a rok później Liechtenstein wszedł w skład szwajcarskiego związku celnego i przyjął jako walutę szwajcarskiego franka.

Umowy te wyprowadziły państwo z izolacji. Odtąd Liechtenstein zaczął się błyskawicznie rozwijać. W swojej polityce zagranicznej Szwajcaria i Liechtenstein kierują się tymi samymi interesami i wartościami. Oba państwa współpracują ze sobą w wielu dziedzinach - na przykład w ONZ lub w ramach Międzynarodowego Trybunału Karnego.

W ostatnią sobotę kwietnia, z okazji setnej rocznicy podpisania traktatu, na granicznym moście Vaduz-Sevelen Rhine odbyły się obchody tego wydarzenia. W imprezie wzięły udział oficjalne delegacje ze Szwajcarii i z Księstwa Liechtensteinu. Do udziału w uroczystościach zaproszeni zostali także mieszkańcy okolicznych gmin. Według organizatorów w imprezie wzięło udział ponad 6 tysięcy gości.

Oczywiście, góry…

Zimą należy odwiedzić ośrodek narciarski w Malbun. Miasteczko leży na wysokości 1600 metrów n.p.m. i jest mekką miłośników nart i snowboardu. Natomiast latem księstwo oferuje znakomite trasy trekkingowe i dziesiątki kilometrów bezpiecznych szlaków pieszych, również dla rodzin z dziećmi. Po drodze warto pozwiedzać zabytki. Najstarszymi zachowanymi obiektami architektonicznymi są pozostałości rzymskich budowli w Schaanwald, Nendeln i w Schaan. Liechtenstein posiada także kilka średniowiecznych zamków - w tym ten najsłynniejszy w Vaduz. Ma też kościoły romańskie, gotyckie i pochodzące z przełomu XIX i XX wieku budowle w stylu klasycystycznym. Ubogie, niemal ascetyczne dziedzictwo architektoniczne wsi ukazuje z kolei biedną przeszłość kraju.

Liechtenstein nie jest tani. Ceny noclegów dla czteroosobowej rodziny zaczynają się od tysiąca złotych za dobę. Za połowę tej sumy można znaleźć przyzwoite lokum po austriackiej stronie granicy. Tam też wyżywienie jest dużo tańsze… Księstwo to jednak przystanek obowiązkowy, bo drugiego takiego na świecie nie ma.