Na pomorskich wsiach nastąpiły olbrzymie zmiany [ROZMOWA]

Od kilku lat intensywnie zmienia się wizerunek polskiej wsi. Co na to wpłynęło i w jakiej płaszczyźnie te zmiany są najbardziej widoczne?

Pomorscy rolnicy aktywnie uczestniczą w realizacji Wspólnej Polityki Rolnej. Od roku 2004 do końca roku 2014 pomorskie rolnictwo i obszary wiejskie uzyskały ponad 9,2 mld zł dopłat i dotacji. W skali kraju, według danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w okresie ostatnich 12 lat na polską wieś wpłynęło ponad 250 mld zł dotacji, głównie pochodzących z UE. To olbrzymie kwoty, które trudno sobie wyobrazić. Wystarczy więc udać się do typowego gospodarstwa i tam zobaczyć, jak olbrzymie zmiany nastąpiły. Niestety, od 2013 roku mamy do czynienia ze znaczącym spadkiem dochodowości rolnictwa. Kryzys dotyka zarówno produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej - szczególnie produkcji trzody chlewnej, ale także mleka.

Jak będzie wyglądała polska wieś za dwadzieścia lat?

Przewidywanie przyszłości to domena wróżek, ale na podstawie obowiązujących trendów możemy wyciągnąć pewne wnioski. Myślę, że spadać będzie liczba gospodarstw rolnych, ale wzrastać będzie ich średnia powierzchnia. Jeżeli utrzymają się niekorzystne warunki dla rozwoju produkcji zwierzęcej, szczególnie trzody chlewnej, możemy spodziewać się dalszego spadku pogłowia. Marzy mi się rolnictwo efektywne ekonomicznie z dużym sektorem produkcji ekologicznej oraz prężnym sektorem dobrze prosperujących małych gospodarstw, które zajmują się przetwórstwem wytworzonych przez siebie płodów rolnych. Mam nadzieję, że za dwadzieścia lat każdy rolnik uzyska godne wynagrodzenie za swoją ciężką pracę.

Od kilku lat możemy zaobserwować reaktywację Kół Gospodyń Wiejskich. Jaka jest rola tych organizacji w życiu mieszkańców obszarów wiejskich?

KGW aktywnie uczestniczą w życiu społecznym nie tyko swojej miejscowości, ale i całego regionu. Pielęgnują tradycję i jednocześnie budują nowy obraz aktywnego społeczeństwa obywatelskiego. Życie kulturalne na wsi jest zależne od aktywności Koła. Mieszkańcom wsi, gdzie jest aktywne KGW, nie grozi nuda. Społeczna aktywność przejawia się przede wszystkim w kultywowaniu tradycji, rozwijaniu różnych form przedsiębiorczości wśród kobiet, pomocy rodzinie wiejskiej w wychowaniu, kształceniu i zapewnieniu jak największego udziału dzieci i młodzieży w różnych formach wypoczynku wakacyjnego. Dla lokalnej społeczności są jak przysłowiowa „pierwsza pomoc” w organizacji szkoleń komputerowych, zachęcania do zdrowego stylu życia, nauki gotowania czy też wyjazdów do kina lub na basem. KGW są istotnym elementem lokalnej społeczności i zarazem pomostem łączącym pokolenia.

Czym wyróżnia się najbardziej aktywne KGW?

Członkinie dzisiejszych KGW to najczęściej osoby wykształcone - przedstawicielki różnych profesji. Łącząc swoje potencjały przekuwają je w czyny. Aktywne KGW potrafi aktywizować miejscową ludność i zakorzenić w niej regionalną tożsamość. Koła realizują różnorakie projekty i pozyskują na nie fundusze, wydają wydawnictwa z regionalnymi potrawami, dbają o wyposażenie świetlic w sprzęt nagłaśniający i AGD. W wielu miejscowościach tworzone są sekcje artystyczne (hafciarskie, taneczne, śpiewacze, malarskie, sportowe itd.). Panie organizują spotkania informacyjno-edukacyjne, biesiady, imprezy okolicznościowe, cykliczne imprezy plenerowe, festyny i zabawy karnawałowe. Ale nie tylko. KGW dbają o najmłodszych - dzieci i młodzież chętnie angażują się w realizowane projekty.

Wizerunek współczesnego rolnika bardzo różni się od tego sprzed kilku lat. Jakie cechy mają ci najbardziej prężni producenci rolni?

Rolnicy to ludzie przedsiębiorczy, potrafiący doskonale odnaleźć się w nowej sytuacji i dostosować do zmian. Współczesny rolnik jest zdecydowanie lepiej wykształcony niż jego poprzednik, posiada dobre przygotowanie fachowe i stale uzupełnia swoją wiedzę. I nie chodzi tu tylko o wiedzę z zakresu technologii produkcji roślinnej czy zwierzęcej, ale także o tę z zakresu ekonomii, finansów i zarządzania gospodarstwem rolnym. Współcześni rolnicy często są także aktywni poza własnym gospodarstwem rolnym, angażując się w działalność społeczną na rzecz swoich miejscowości czy organizacji rolniczych.

Od czego właściwie zależy sukces rolnika?

To nie jest proste pytanie. Sukces rolnika zależy od jego cech osobowych, takich jak przedsiębiorczość, pracowitość i determinacja w działaniu. Zależy też od posiadanej wiedzy, a także umiejętności, w tym szczególnie przewidywania i zapobiegania ryzyku występującemu w działalności rolniczej. Ryzyko dotyczy warunków przyrodniczych (coraz bardziej odczuwalnych skutków zmian klimatu), zmian na rynkach rolnych oraz szeroko rozumianej polityki rolnej. Rolnik musi mieć świadomość zagrożeń i odpowiednio wcześnie podejmować działania mogące ograniczać ich negatywne skutki. Pomocą może służyć wsparcie ze strony instytucji, takich jak choćby ośrodki doradztwa rolniczego.

Jaka gałąź rolnictwa jest najbardziej popularna na Pomorzu?

W województwie pomorskim występuje duże zróżnicowania pod względem glebowym, klimatycznym i hydrograficznym. W strukturze zasiewów dominują zboża - to około 57 proc. powierzchni zasiewów. Wśród nich największą powierzchnię zajmuje produkcja pszenic (około 26 proc. powierzchni zasiewów). Prawie 15 proc. zajmuje rzepak. Znacznie mniejsze jest obecnie znaczenie ziemniaków (około 3 proc.) i buraków (niecałe 2 proc.). W produkcji zwierzęcej dużą popularnością cieszył się chów trzody chlewnej, ale ta gałąź produkcji notuje regres ze względów ekonomicznych. W powiecie kartuskim i kościerskim bardzo istotną rolę pełni produkcja drobiarska.

Jakie są prognozy dotyczące upraw?

Ostatnie opady deszczu i temperatury powyżej 10 st. C stwarzają dobre warunki do prawidłowej wegetacji zbóż ozimych i jarych oraz rzepaku. Na chwilę obecną zboża ozime intensywnie się dokrzewiają. W pełni ruszyła także wegetacja rzepaku. Plantacje rzepaku, które przetrwały zimę, wydają się być w dobrej kondycji, jednak ubytki w obsadzie roślin na plantacjach są dość znaczne i nie da się niczym tego zrekompensować. Spodziewam się niższych plonów ozimin, zwłaszcza plonu rzepaku.

Z jakimi problemami najczęściej borykają się rolnicy?

Nasi rolnicy mają za sobą trudny rok związany z wystąpieniem suszy, z niekorzystnymi warunkami na rynku mleka, owoców i warzyw oraz wieprzowiny, a do tego doszły jeszcze kolejne problemy związane z wystąpieniem niekorzystnych warunków przezimowania upraw. Niektóre plantacje wymagały całkowitego zaorania i obsiania uprawami jarymi. Przesiewanie upraw, prace komisji klęskowych i firm ubezpieczeniowych szacujących szkody, wpływają na odkładanie terminu składania przez rolników wniosków obszarowych. Wielu rolników nie otrzymało jeszcze płatności obszarowych za 2015 rok, a tym którzy je otrzymują, wypłacane są one w ratach. Zaburza to płynność finansową gospodarstw rolnych, co z kolei zmusza rolników do zaciągania kredytów na bieżącą działalność operacyjną. Ważnym tematem, budzącym wiele kontrowersji, jest ustawa wstrzymująca sprzedaż ziemi z Zasobów Własności Rolnej Skarbu Państwa na okres 5 lat oraz zmieniająca zasady obrotu gruntami rolnymi, która ma wejść w życie 30 kwietnia 2016 r. To kwestia dyskusyjna, która budzi niepokój u wielu rolników, z którymi rozmawiam.

Jakie wnioski mogą obecnie składać rolnicy?

To „gorący” okres na składanie wniosków. Do 16 maja trwa nabór na wnioski w ramach dopłat bezpośrednich i płatności rolno środowiskowo-klimatycznych. Z kolei do 29 kwietnia trwa nabór na wnioski w ramach działań: Modernizacja gospodarstw rolnych oraz Premia dla młodych rolników.

Jakie trudności mają rolnicy przy wypełnianiu wniosków?

W przypadku dopłat bezpośrednich rolnicy wskazują, że doskwiera im brak możliwości poprawienia błędnie wypełnionych wniosków. Jeśli chodzi o płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne dochodzą do mnie głosy o braku spójności przy przejściu z dotychczasowego programu na nowy. Wzory biznesplanów przy dopłatach w ramach działań Modernizacja gospodarstw rolnych oraz Premia dla młodych rolników są bardzo rozbudowane i tak skonstruowane, że wypełnienie dokumentów jest czasochłonne i dosyć trudne dla rolników.

Agencja Rynku Rolnego przyjmuje także wnioski na materiał siewny. Jakich zmian możemy się spodziewać?
Od 15 stycznia do 25 czerwca Agencja Rynku Rolnego przyjmuje wnioski o przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany. Dopłatami objęte są gatunki zbóż, roślin strączkowych i ziemniaki. W tym roku zmianie uległy zasady udzielania pomocy. Najważniejsza z nich polega na tym, że stawki dopłat będą znane dopiero po zakończeniu terminu składania wniosków, do 30 września, a ich wysokość będzie zależała od ogólnej powierzchni zgłoszonych zasiewów w kraju.

Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego organizuje mnóstwo imprez, w tym tak popularnych targów...

Do tej pory odbyły się już XXIII Wiosenne Targi Ogrodnicze w Słupsku oraz VIII Targi Ogrodnicze w Lubaniu. Wystawy te cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno wśród handlowców, jak i odwiedzających. Z pewnością jest to zasługa szerokiego asortymentu: od kwiatów, roślin rabatowych, krzewów, drzewek owocowych, mebli ogrodowych, poprzez drobne artykuły do gospodarstwa domowego. Jeśli ktoś nie zdążył jeszcze odbudować swojego ogrodu po srogiej zimie i chce zakupić w jednym miejscu pełne wyposażenie na swoją działkę, zapraszam na kolejne Targi Ogrodnicze, które odbędą się w Starym Polu w najbliższy weekend 23-24 kwietnia.

Co jeszcze planuje PODR w Gdańsku?

Dzieje się u nas wiele. Zapraszam na konferencję „Nowe możliwości sprzedaży bezpośredniej”, która odbędzie się już 28 kwietnia w Gdańsku. Ważnym wydarzeniem jest także Pomorskie Forum Drobiarskie w Chmielnie. Będzie ono miało miejsce już 20 i 21 czerwca. To największe spotkanie przedstawicieli branży drobiarskiej na Pomorzu. PODR w Gdańsku włączył się także w organizację konkursów takich jak: „Bezpieczne gospodarstwo rolne”, którego celem jest promocja zasad ochrony zdrowia i życia oraz zmniejszenia liczby wypadków w gospodarstwach rolnych; „AGROLIGA”, czyli konkurs, który promuje rozwój obszarów wiejskich w województwie pomorskim poprzez upowszechnianie osiągnięć rolników i przedsiębiorców oraz konkurs „Piękna Wieś Pomorska”, którego celem jest ochrona i poprawa wartości krajobrazu przyrodniczego oraz kulturowego pomorskich wsi i jakości życia na wsi, a także podniesienie atrakcyjności wypoczynkowej obszarów wiejskich, aktywizacja i integracja społeczności lokalne. Najnowsze informacje o konferencjach i szkoleniach zamieszczamy na naszej stronie internetowej www.podr.pl.

Latem siedziba PODR ma przenieść się do Lubania…

Czekamy na przeprowadzkę. Najważniejsze dla nas jest, by być jak najbliżej rolników i innych osób, które korzystają z działań PODR. Dogodna lokalizacja pozwoli nam jeszcze lepiej pełnić swoją służbę. Latem powinniśmy już być w Lubaniu. Postęp prac modernizacyjno-adaptacyjnych w przyszłej siedzibie PODR można śledzić na naszej stronie internetowej w specjalnej zakładce, gdzie publikujemy aktualne zdjęcia. a

Rozmawiała Edyta Okoniewska
============13 Tekst - Lokalizator - blue (8499053)============
Rozmowa
============03 Wstęp 9 (8499052)============

============11 Zdjęcie Autor (8499049)============
Fot. arch. podr
============06 Zdjęcie Podpis 8.5 (8499050)============
b Rolnicy to ludzie przedsiębiorczy, potrafiący doskonale odnaleźć się w nowej sytuacji - mówi Aleksander Mach