Miliony osób wpłaciły zaliczki na wakacyjne wyjazdy. Czy mogą liczyć na zwrot pieniędzy z biur podróży? Co z zamówionymi usługami?

W takiej sytuacji, zgodnie z art. 394 par. 3 k.c., zadatek powinien być oddany w takiej wysokości, w jakiej został wpłacony i w takiej samej formie, czyli w gotówce. Warto podkreślić, że w tym przypadku nie ma znaczenia, czy w umowie znalazło się słowo zaliczka czy zadatek, na co tak uczulają nas zazwyczaj prawnicy. Wynika to z faktu, że w przypadku zadatku - gdyby wina była po stronie organizatorów - nabywca usługi mógłby żądać zwrotu kwoty w podwójnej wysokości. W tej sytuacji - nie ma to zastosowania.
W przypadku, gdy zadatek (zaliczka) zostały opłacone w obcej walucie - podlegają zwrotowi w kwocie nominalnej w tej samej walucie. Niestety, przepisy nie dają stronom zabezpieczenia w przypadku zmiany kursu i strat z tego tytułu.

Specustawa ratuje branżę
O ile co do zasadności zwrotu wpłaconych zaliczek i zadatków nie ma co dyskutować w obliczu sytuacji nadzwyczajnej, jaką jest pandemia, o tyle już w marcowej tzw. specustawie zmieniono terminy zwrotów, wynikające z dotychczas obowiązującej ustawy o imprezach turystycznych. Ta przewiduje bowiem na zwrot zadatku/zaliczki jedynie 14 dni. Rząd zaproponował wydłużenie tego okresu o 180 dni, a Sejm poparł takie rozwiązanie. Jak z tego wynika, możemy poczekać na nasze pieniądze ponad pół roku (180+14 dni) od dnia złożenia wniosku. Biura podróży rezerwacje na sezon letni 2020 zaczęły sprzedawać w sierpniu 2019 roku (do tak wczesnych rezerwacji zachęcają promocyjne ceny, wpłaty w systemie first minute wynoszą z reguły 15 proc.). Biorąc to pod uwagę, udzielono branży rocznego nieoprocentowanego kredytu.

„Zmień termin, nie odwołuj”
By uniknąć zmasowanych wypłat branża może proponować zamianę terminu, miejsca lub charakteru wyjazdu, w stosunku do tego, za który zainteresowany już częściowo zapłacił. Formą zwrotu jest w tym przypadku voucher na inną wybraną imprezę touroperatora, ważny przez rok. Jego wartość „nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy”. Wartość voucherów jest chroniona na wypadek, gdyby np. biuro podróży okazało się niewypłacalne lub ogłosiło upadłość. Klient dostanie zwrot albo z gwarancji touroperatora, albo - jeśli będzie ona za mała - z Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego. Problemy finansowe ma branża turystyczna na całym świecie, nikt nie jest dzisiaj w stanie określić, kiedy wszystko wróci do normalności. Branża turystyczna jest w szczególnej sytuacji: gdyby miała zwrócić wszystkie zaliczki pobrane już na poczet naszych podróży i wakacyjnego odpoczynku - nie przetrwa. A w tym przypadku szanse na odzyskanie choćby złotówki spadają niemal do zera. Dlatego w specustawie przewidziano wydłużenie okresu zwrotów. Trwa akcja „Zmień termin, nie odwołuj”. Pojawiły się jednak rozbieżności w interpretacji przepisów. Informują o nich osoby, które już odwoływały swoje pobyty. Właściciele hoteli proponują termin wykorzystania opłaconej usługi do końca bieżącego roku, część nabywców zainteresowana jest jednak przedłużeniem ważności bonu na kolejny rok (czyli o co najmniej 12 miesięcy). Najważniejsze jest to, że to klient musi przystać na taką propozycję.

Dokąd po pomoc
Ogólnopolska linia konsumencka: 801 440 220. W razie problemów z operatorami lub hotelami za granicą można skorzystać z pomocy Europejskiego Centrum Konsumenckiego. AC

Pracownicy na urlopach
To jeden ze sposobów ratowania budżetów firm w czasach epidemii, ale również zachowania miejsc pracy. W efekcie pracownikom może urlopu zabraknąć wówczas, gdy świat wróci do normalności. Jeżeli już wpłaciliśmy zadatek, np. na wakacyjny wyjazd, a zabraknie nam właśnie urlopu - co wtedy? Niestety, w świetle obecnie obowiązujących przepisów jest to jedna z sytuacji, kiedy nie ma podstaw do zwrotu zadatku. Gdy odwołujemy pobyt, gdyż przypuszczamy, że w planowanym wcześniej terminie nie dostaniemy urlopu, traktowane to jest jako okoliczność niezależna od właścicieli obiektu. Jeżeli w tym czasie hotel, właściciel kwatery czy agroturystyki będzie w stanie świadczyć usługę i wywiązać się z rezerwacji - nie musi zwracać zadatku, jeżeli umowa tego nie przewidywała. Sprawdź to!

Podstawa prawna
Zwrotu gotówki lub zamiany wpłaconej zaliczki na gwarantowany voucher można domagać się na podstawie ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Art. 15k. 1. stanowi, że odstąpienie od umowy w trybie określonym w art. 47 ust. 4 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turyst. lub rozwiązanie przez organizatora turystyki umowy o udział w imprezie turyst. w trybie określonym w art. 47 ust. 5 pkt 2 tej ustawy (jeśli odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2), jest skuteczne po upływie 180 dni od dnia powiadomienia przez turystę o odstąpieniu od umowy lub powiadomienia o rozwiązaniu przez organizatora turystyki. Odstąpienie od umowy bądź jej rozwiązanie na w/w zasadach nie jest skuteczne w przypadku wyrażenia przez podróżnego zgody na otrzymanie w zamian od organizatora turystyki vouchera do realizacji na poczet przyszłych imprez turystycznych w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza.

Urządzanie mieszkania
Wiosna to gorący czas na rynku usług aranżacyjno-budowlanych. Wiele osób wykańcza nowe mieszkania, remontuje stare, wymienia meble. Cała branża meblarska w obliczu epidemii wielokrotnie apelowała o pomoc i wsparcie. Według szacunków jej obroty przez pandemię (m.in. ograniczenia w eksporcie) spadną w 2020 r. o 35 proc. w skali r/r. Tymczasem firmy zajmujące się produkcją i montażem mebli na wymiar pracują pełną parą. „Na dziś nie notuje się żadnych opóźnień w realizacji zleceń i braków towarowych” - informuje np. śląski oddział Komandora SA. Trójmiejska firma Indeco - szybko zorganizowała nowy salon przy zakładzie produkcyjnym, bo cztery sklepy firmowe znajdują się w zamkniętych aktualnie galeriach handlowych.

Co nie jest zabronione...
Również małe salony mebli na wymiar funkcjonują (prawie) normalnie. Jeden z właścicieli podkreśla, że nie ma podstaw do ich zamykania. Analiza przepisów (chodzi o dopuszczalność świadczenia takich usług, jak np. montaż mebli, musi być oceniana w świetle rozporządzenia Rady Ministrów z 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, Dz.U. 2020, poz. 566) pozwala stwierdzić, że usługi te nie znajdują się w wykazie wskazanych w rozporządzeniu rodzajów działalności gospodarczej, które podlegają ograniczeniu. Jedyną przeszkodą mogą być tylko obawy pracowników. Ich - jak twierdzą - powinna również dotyczyć zasada: nie okłamuj... Pracodawcy wyposażają ekipy montażowe w środki ochrony osobistej (maseczki, rękawice) i wymagają od zleceniodawców zachowania zasad bezpieczeństwa. Chodzi o udostępnienie pomieszczenia, w którym będzie montowana zabudowa (nie powinien się w nim znajdować żaden domownik) oraz - co jest oczywiste - węzła sanitarnego na czas pracy ekipy.

Finansowanie według umowy
W sytuacji, gdy zleceniobiorca zgłasza gotowość wykonania zamówionej usługi według umowy - zleceniodawca nie ma możliwości wycofania się z niej. Gdyby tego dokonał wiąże się to z przepadkiem wpłaconych zaliczek, a nawet roszczeniami firmy usługowej. W przypadku choroby czy kwarantanny - oczywistym jest przełożenie terminu. W przypadkach wątpliwych zawsze możemy zwrócić się do rzeczników praw konsumenta.