Mała Afryka nad Motławą

Skalne rysunki mają tysiące lat - trafią do gdańskiego Muzeum Archeologicznego, a potem, być może do galerii lub muzeum sztuki naskalnej, którą zamierza stworzyć na Pomorzu dyrektor Henryk Paner.

Przypomnijmy, że w 1996 r. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku prowadziło, zakrojoną na wielką skalę, archeologiczną inwentaryzację doliny środkowego Nilu w związku z budową tamy na rzece w rejonie wioski Umm Duwemi i wyspy Merowe. Archeolodzy znaleźli tam piękne rysunki naskalne. Ponieważ cały teren w rejonie IV katarakty Nilu miał zniknąć pod wodą i grubą warstwą mułu, postanowili chociaż część tych rysunków odciąć od skał i przywieźć do Polski. Postanowili i wykonali.

- Kiedy zwoziliśmy w marcu ryty do lokalnego muzeum w Karimie komisja z Muzeum w Chartumie i Służby Starożytności wstępnie podzieliła zabytki. Otrzymaliśmy sto egzemplarzy, natomiast Sudańczycy zostawili sobie siedemdziesiąt najlepszych, unikatowych, które powinny zostać w Muzeum Narodowym w Chartumie - opowiada dyrektor Muzeum Archeologicznego Henryk Paner. - Zgodziliśmy się, bo już sukcesem jest, że udało się nam przekonać Sudańczyków, aby podzielili się z nami swoimi skarbami. Wkrótce zaniepokoił mnie jednak tak zwany zamach majowy w Chartumie, kiedy do miasta wjechało trzysta samochodów, na których byli ludzie uzbrojeni w ciężką broń maszynową, granatniki i inne śmiercionośne narzędzia. Zaczęli ostrzeliwać wojskowe patrole, usiłując dotrzeć do pałacu prezydenckiego, aby dokonać zamachu stanu. Atak został odparty, ale dziwne było, że cała grupa przejechała od granicy z Czadem, 1000 kilometrów, niezauważona przez wojsko. Stąd wniosek, że mieli sojuszników w armii. Istniała obawa, że rząd w Sudanie może się zmienić i nasze ustalenia będą nieaktualne, bo nowy rząd może zmienić zdanie. Nie mogłem spać z niepokoju, więc pojechaliśmy szybciej do Sudanu. Niestety, na miejscu okazało się, że minister zanegował nasz podział, pytając: Dlaczego Polacy mają aż tyle zabytków?

Dostaniemy 73 skarby...
Po długich negocjacjach i wielkich emocjach na nowo podzieliliśmy skalne skarby - opowiada Henryk Paner.

- Z trzydziestu najcenniejszych wybraliśmy trzynaście rytów, z czego jestem bardzo zadowolony. Ostatecznie przyjadą do Polski 73 ryty naskalne na różnej wielkości kamieniach. Były kłopoty z załadunkiem, bo muzeum w Karimie jest na tak piaszczystym terenie, że obciążony samochód nie wjedzie ani nie wyjedzie. Zaprzyjaźnieni Nubijczycy pomogli nam zorganizować ludzi do transportu.

Załadowano także osiem ton piasku w workach, żeby kamienie się nie poobijały. Piasek przyda się do aranżacji wystawy. Wśród skalnych rytów są dwa wyjątkowej urody rockgongi (dzwony skalne).
- Jeden jest wielkości olbrzymiego stołu i ma osiemaście śladów, w które uderzano żeby wywołać dźwięki, jest najpiękniejszym rockgongem, jaki widziałem w życiu - mówi dyrektor.

Skalne rysunki na razie trafią do magazynu w Wejherowie.
- Teraz pilnie potrzebne jest stałe miejsce ekspozycji - dodaje dyrektor. - Marszałek Jan Kozłowski interesuje się naszymi działaniami i wspiera je od lat. Już nawet proponował nam jeden budynek w Gdańsku, ale z różnych względów nie jest on odpowiedni. Czekamy na inne propozycje. Najlepsza byłaby duża parterowa hala, w której moglibyśmy zaaranżować kawałek Afryki. Tereny, na których pracowali nasi archeolodzy, zostały już zalane.

- Wielka góra, 60-metrowa, nie istnieje, spod wody wystaje jedynie jej czubek - mówi Henryk Paner. - Skala tego potopu jest niesamowita. Wioska, w której mieszkaliśmy, znajduje się 20 metrów pod wodą. Mieliśmy też przygodę, gdy popłynęliśmy łódką wzdłuż linii brzegowej, żeby sprawdzić, jak to wygląda. Łódka była z pospawanej blachy, w pewnym momencie odpadł jej kawałek, woda zaczęła się wlewać, z trudem dotarliśmy do brzegu.

Prace w pobliżu IV katarakty nie skończą przygody gdańskich archeologów z Sudanem. Wkrótce rusza tam budowa dwóch potężnych kanałów.

- To kolejny sezam ze skarbami. Mamy nową koncesję na Pustynię Bajuda - między Chartunem a IV kataraktą, (120 tys. km kw.). Teren jest ciekawy, nie wiadomo jeszcze, jakie skarby kryje - mówi dyrektor.