„Makbet” William Szekspir. Streszczenie, bohaterowie, motywy. Najważniejsze informacje o lekturze do powtórzenia przed maturą

• Gatunek: tragedia (dramat szekspirowski)
• Czas i miejsce akcji: wiek XI, średniowiecze, Szkocja. Utwór opiera się na wydarzeniach historycznych np. śmierć króla Dunkana I w 1040 roku, rok 1957 śmierć króla Makbeta. Czas akcji obejmuje kilkanaście lat.
• Kompozycja utworu: 5 aktów i 27 scen.
• Czas powstania: początek XVII wieku.
• Problematyka: autor ukazuje w swoim dramacie najciemniejsze strony człowieczeństwa. Obrazuje politykę i działania Makbeta - tyrana, jako króla eliminującego w bezwzględny sposób, wszystkich, którzy mogą mu stanąć na drodze do posiadania, a następnie utrzymania władzy. Szekspir pokazuje mroczną stronę człowieka, brak moralności, który ostatecznie prowadzi bohaterów do katastrofy.

• Makbet – tytułowy bohater, mąż Lady Makbet oraz generał szkockiej armii. Był krewnym i wiernym oddanym króla Dunkana. W utworze obserwujemy przemianę wewnętrzną bohatera. Z człowieka szlachetnego staje się żądnym władzy chciwcem. Chwilą, która zapoczątkowała negatywną transformację, było spotkanie czarownicy i jej przepowiednia o tym, że Makbet zostanie królem. Popychany ku ciemnej stronie przez żonę morduje króla, przejmuje władzę i staje się tyranem. Kieruje się żądzą władzy, której też nie chce utracić. Podejmuje krzywdzące decyzje, m.in. rozkazując zamordowanie swojego przyjaciela oraz innych świadków swoich zbrodni. Ostatecznie ponosi karę za swoje decyzje i ginie w wojnie bratobójczej.
• Lady Makbet – żona tytułowego bohatera, ambitna i bezwzględna, zimna postać. Lojalna wobec męża, szukająca mocnych wrażeń i zaślepioną myślą o byciu królową. Lady Makbet wpływała mocno na Makbeta. Była jego powierniczką i doradzała mu w decyzjach. Zachowując silny wizerunek, tłumiła w sobie emocje związane z wydarzeniami w życiu jej i jej męża, a także z niespełnionym macierzyństwem. W końcu Lady Makbet popada w obłęd, a w końcu, aby zadać kres swoim cierpieniom, popełnia samobójstwo.
• Banko – przyjaciel Makbeta, dowódca szkockich wojsk. Szlachetny, waleczny, nie przejął się mocno przepowiedniom czarownicy („Nie będąc królem, królów płodzić będziesz”). Zginął na zlecenie Makbeta w trakcie zasadzki.
• Makduf – szkocki Lord, oddany królowi Dunkanowi. Podejrzewał Makbeta o zabójstwo króla i organizował przeciwko tyranowi wojsko. W trakcie, kiedy Makduf udał się do Anglii po sprzymierzeńców, Makbet morduje żonę i dziecko Makdufa. Ostatecznie lord szkocki w finalnej potyczce zabija Makbeta.
• Synowie króla Dunkana – po tym, jak ich ojciec został zabity, uciekli do Anglii. Potem wspólnie z Makdufem zorganizowali wyprawę zbrojną, aby obalić Makbeta.
• Malkolm – starszy z synów, zostaje nowym królem po zabiciu Makbeta.
• Czarownice – są przedstawione jako złe, mające niecne zamiary wobec ludzi. Towarzyszy im nastrój grozy, a one prowokują ludzi do popełniania złych czynów i spychają człowieka na złą drogę. Ich przepowiednie pchają Makbeta ku zbrodniom.

Ważne symbole:

• Krew – plany krwi, które widzą Makbet i Lady Makbet symbolizują ich winę.
• Sztylet – symbol zbrodni, który ukazuje się Makbetowi.

Akt I
Jest XI wiek, trwa wojna między Szkotami a Norwegami. Król Dunkan wysłuchuje wieści o sytuacji na polu bitwy. Do zwycięstwa Szkotów przyczyniają się działania Makbeta, za co dowództwa wojsk zostaje wynagrodzony.

W drodze powrotnej po bitwie Makbet i jego przyjaciel Banko spotykają trzy wiedźmy, które zwracają się do Makbeta „przyszły królu” i przepowiadają dwójce bohaterów wojennych wróżbę. Makbet ma zostać króle, a Banko będzie ojcem przyszłych władców. Ta wiedza powoli zatruwa Makbeta i sprawia, że staje się on żądny władzy. Lady Makbet widząc rozdarcie męża i jego skłonność do sięgnięcia po tytuł króla namawia go do wypełnienia przepowiedni. Makbeta szokuje bezwzględność żony, jednak jest pod jej silnym wpływem.

Makbet planuje zabić króla Dunkana we śnie, kiedy przyjmują go w swoim zamku króla. Lady Makbet ma w tym czasie uśpić strażników, których po morderstwie Mabet ma oskarżyć o zabicie króla. Podczas wizyty Dunkana w zamku Makbeta, ten zaczyna się wahać i ma wyrzuty sumienia. Lady Makbet jednak motywuje męża, nazywając sytuację „darem od losu”. Makbet postanawia wypełnić plan.

Akt II
Makbet spotyka przyjaciela Banka i jego syna. Dowiaduje się od nich, że król poszedł odpocząć i spać w swojej komnacie. Makbet po raz pierwszy ma wizję, w której widzi zakrwawiony sztylet. Udaje się do komnat króla.

Po dokonaniu zbrodni Makbet przerażony wraca ze sztyletem w dłoni do zony. Lady Makbet podrzuca zakrwawione narzędzie zbrodni strażnikom. Nazajutrz do zamku przybywają synowie Dunkana. Odkrywają, że ojciec nie żyje.

Makbet w szale zabija strażników. Wszyscy opłakują króla. Makduf ma podejrzenia wobec całej sytuacji. Synowie zabitego Dunkana uciekają do Anglii (Malkolm) i do Irlandii (Donalbein) w obawie, że ich życie także jest zagrożone.

Akt III
Makbet zleca zabójstwo Banka i jego syna, ponieważ przyjaciel odkrywa, że Makbet objął władzę w nieuczciwy sposób. Ponadto przepowiednia czarownic mówiła, że synowie Banka zostaną przyszłymi królami. Makbet chciał więc pozbyć się konkurencji.

Wynajęci zabójcy spełniają zadanie w połowie, ponieważ synowi Banka udaje się uciec z zasadzki. Makbet popada w obłęd. Boi się, że utraci władze. W czasie uczty dręczą go koszmary, a także nawiedza go zakrwawiony duch Banka.

Szlachta dyskutuje o władzy Makbeta i zaczyna się spisek przeciwko władzy tyrana. Okazuje się, że Makduf wyruszył po Malkolma do Anglii, aby wspólnie pokonać krwawego króla i go obalić.

Akt IV

Makbet udaje się na spotkanie z czarownicami, aby poznać swoja przyszłość. Źle interpretuje jednak pokazane mu obrazy. Międzyczasie dowiaduje się o Makdufie i jego planie. Niszczy zamek lorda i zleca zabójstwo jego rodziny. Król Anglii pomaga Makdufowi w wyprawie wojennej przeciwko Makbetowi. Wysyła do walki swojego generała i żołnierzy.

Akt V

Makbet odkrywa, że jego żona popadła w obłęd. Następnie trwają przygotowania do walki ze spiskowcami. Makbet boi się o swoje życie, chociaż według jego interpretacji nie powinien zginąć.

Lady Makbet popełnia samobójstwo, o czym Makbeta informuje posłaniec. Makbet dowiaduje się, że wojsko spiskujące przeciwko tyranowi pod osłoną gałęzi zbliża się do zamku. Król wpada we wściekłość i rusza do walki.

Makbet walczy przekonany o swoim bliskim zwycięstwie. W trakcie potyczki jednak dowiaduje się od Makdufa, że ten nie urodził się w sposób naturalny, co ma związek z przepowiednią. Paraliżująca informacja odbiera Makbetowi spryt i refleks. Makduf zabija Makbeta. Tłum wiwatuje i okrzykuje Malkolma nowym królem.

• Motyw zbrodni
• Motyw władzy
• Motyw upadku moralności
• Motyw szaleństwa
• Motyw zdrady

• Zwycięstwo Szkotów z Norwegami.
• Przepowiednia czarownic o tym, że Makbet zostanie królem.
• Zabójstwo Króla Dunkana.
• Zbrodnie Makbeta.
• Obłęd i samobójstwo Lady Makbet.
• Spisek Makdufa.
• Zła interpretacja przez Makbeta ponownej przepowiedni wiedźm.
• Pokonanie Makbeta.

• „Jeśli to, co się ma stać, stać się musi,
  Niechby przynajmniej stało się niezwłocznie.
  Gdyby ten straszny cios mógł przeciąć wszelkie
  Dalsze następstwa, gdyby ten czyn mógł być
  Sam w sobie wszystkim i końcem wszystkiego
  Tylko tu, na tej doczesnej mieliźnie,
  O przyszłe życie bym nie stał” - Akt I, scena VII
• „Życie jest tylko przechodnim półcieniem,
  Nędznym aktorem, który swoją rolę
  Przez parę godzin wygrawszy na scenie
  W nicość przepada – powieścią idioty,
  Głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą” – Akt V, scena V
• „Stać mnie na wszystko co godne człowieka
  Kto się na więcej waży - ten nim nie jest.
  Rodź mi już tylko synów.
  Grajmy komedię: niechaj twarz fałszywa
  Przed wzrokiem świata fałsz serca ukrywa” – Akt II, scena 1
• „Tylko uczciwość mogła zrodzić taki
  Szczery i czysty żal
  Wieść sprzed godziny to już dawne dzieje:
  Nowe nieszczęścia niesie każda chwila.
  I po najdłuższej nocy świt nastanie.” – Akt V, scena 2

Oto lista jawnych pytań dotyczących dramatu Szekspira, które możesz wylosować na maturze ustnej z języka polskiego:

1. Moralna odpowiedzialność za czyny. Omów zagadnienie na podstawie "Makbeta" Williama Szekspira. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
2. Wina jako motyw literacki. Omów zagadnienie na podstawie "Makbeta" Williama Szekspira. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
3. Literacki wizerunek tyrana. Omów zagadnienie na podstawie "Makbeta" Williama Szekspira. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
4. Motyw władzy. Omów zagadnienie na podstawie "Makbeta" Williama Szekspira. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
5. Wizerunek kobiety w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie "Makbeta" Williama Szekspira. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
6. Rola postaci fantastycznych i zjawisk nadprzyrodzonych w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie "Makbeta" Williama Szekspira. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Główną cechą dramatu szekspirowskiego (inaczej tragedii szekspirowskiej) jest niezachowanie tzw. antycznej zasady trzech jedności:

• czasu akcji (maksymalnie 24 godziny),
• miejsca (w jednym tylko miejscu),
• samej istoty akcji (jeden główny wątek).

Poza tym dramat szekspirowski charakteryzuje się:

• brakiem chóru, prologu i epilogu,
• dużą dozą realizmu, ale także elementami fantastycznymi (np. duchy),
• mieszaniem styli i swobodą językową (patos obok potocyzmów, przeplatanie tragizmu i groteski, używanie wulgaryzmów),
• scenami zbiorowymi,
• tematyką, która obejmuje wielkie ludzkie namiętności,
• brakiem fatum, zamiast tego bohaterowie kreują swój los i ponoszą konsekwencje wynikające z ich decyzji — nie z przeznaczenia,
• zawiera moralne pouczenie.