„Ludobójstwo Niemiec…”. Promocja książki dr Macieja Mazurkiewicza. Spotkanie z historią w Muzeum II Wojny Światowej

W sali kinowej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku w czwartek, 7 października 2021 r. dr hab. Karol Polejowski, zastępca prezesa IPN i dr Marek Szymaniak, zastępca dyrektora ds. naukowych w tym muzeum dyskutowali z dr Maciejem J. Mazurkiewiczem na trudne tematy związane z jego książką, wydaną przez Instytut, zatytułowaną „Ludobójstwo Niemiec na narodzie polskim (1939-1945). Studium historycznoprawne”.

Rozmowa koncentrowała się wokół samego terminu „ludobójstwo” oraz jego użycia w kontekście historycznym, prawa międzynarodowego i praktyki politycznej. Autorem pojęcia powszechnie dziś używanego na świecie, głównie w odniesieniu do Holokaustu, jest Rafał Lemkin, polski i amerykański prawnik pochodzenia żydowskiego. Podczas procesu norymberskiego przeciw głównym zbrodniarzom III Rzeszy, był on doradcą głównego amerykańskiego oskarżyciela. Lemkin jest współautorem projektu międzynarodowej Konwencji w sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa, uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1948 r.

Autor książki „Ludobójstwo Niemiec…” poddał refleksji to, czy możemy rozliczać za ludobójstwo osoby, które dopuściły się go przed rokiem 1944. Czy prawo powinno zadziałać w tym przypadku wstecz?

– Tutaj wystąpiła dość duża różnica w zdaniach doktryny – mówił. – Padają dwa skrajne stanowiska. „Ten zakaz istniał i nie istniał”. Starałem się podejść do tego w sposób maksymalnie obiektywny. Kierowałem się konstatacją prof. Szabasa, który stwierdza, że taki zakaz miał podstawy obowiązywania, w momencie gdy zbrodnie dokonywano.

Ponad 500-stronnicowa książka dra Macieja Mazurkiewicza jest propozycją oceny teoretycznej czynów Niemiec w latach 1939-1945 w perspektywie prawa międzynarodowego. Porządkuje również dotychczasowe ustalenia historyków, a jednocześnie aktualizuje zarzucone niegdyś badania prawnicze.

– Nazywanie tego, co wydarzyło się wobec polskiego narodu w latach 1939-45, ludobójstwem, to rzecz, wydawać by się mogła, obowiązkowa, ale często, szczególnie w dyskursie geopolitycznym, ta rzecz staje się wyrazem odwagi – podczas spotkania mówił prezes IPN Karol Nawrocki.

Podkreślił, że publikacja ta zachęca do tego, by na kwestię ludobójstwa spojrzeć przez pryzmat pewnego planu depolonizacji i nienawiści narodu niemieckiego wobec narodu polskiego.

– To zachęca nas do szerszej refleksji o ludobójstwie i planie, który rozpoczął się w 1939 roku – dodał prezes IPN.

Maciej Jan Mazurkiewicz – doktor prawa, historyk. Prowadzi niezależne badania nad okupacją ziem polskich w okresie II wojny światowej. Skupia się na prawnomiędzynarodowej kwalifikacji zbrodni na Polakach w ujęciu studiów nad ludobójstwem (genocide studies). Zajmują go też zagadnienia związane z prawem konstytucyjnym, dydaktyką historii oraz z historią i kulturą wyżywienia (food studies).