Konstrukcja, która zatrzyma powodziową falę. Nie ma drugiej takiej w kraju. Ochroni Żuławy

To jedna z dwóch dużych inwestycji hydrotechnicznych, obok przekopu Mierzei Wiślanej, realizowanych na terenie powiatu nowodworskiego. Wrota przeciwpowodziowe powstają przy ujściu rzeki Tugi do rzeki Szkarpawa, niecałe 10 km od Nowego Dworu Gdańskiego. Dlaczego właśnie tam? To Szkarpawą, a potem Tugą, w czasie sztormowej powodzi, tzw. cofki, wezbrane masy wód z Zalewu Wiślanego docierają do żuławskiego miasta.

Wrota w momencie zagrożenia będą zamykane. Zablokują falę powodziową, która mogłaby zagrozić mieszkańcom Nowego Dworu Gdańskiego. Obliczenia wskazują, że nadmiar wody bezpiecznie „rozłoży” się w szerokiej Szkarpawie, otoczonej wysokimi wałami przeciwpowodziowymi (zatrzymana na wrotach fala podniesie poziom wody w Szkarpawie o kilka centymetrów).

Zaznaczmy bowiem, że na etapie konsultacji społecznych mieszkańcy terenów nad tą rzeką wyrażali obawę o bezpieczeństwo – bali się, że zamknięcie wrót przy ujściu z Tugą sprawi, że Szkarpawa wystąpi z brzegów. Ich obawy zostały rozwiane. Ponadto nadmiar wody z okolic wrót będzie przepompowywany tzw. kanałem ulgi na specjalny polder. Warto także dodać, że w normalnych warunkach wrota sztormowe będą stale otwarte, umożliwiając żeglugę turystyczną.

Cofka na Żuławach. Ogłoszono stan pogotowia powodziowego [WIDEO, ZDJĘCIA]

Przypomnijmy, budowa wrót rozpoczęła się w roku 2020. Inwestycja jest już gotowa w 70 procentach. Jak informuje Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku (część Wód Polskich) wykonano m.in. żelbetową podstawę konstrukcji, płytę denną i przyczółki wrót. Same wrota już wstępnie zamontowano. Zaplanowane są roboty umocnieniowe koryta rzeki Tugi. W stanie surowym jest budynek sterowni wrót (mechanizmy wrót będą umożliwiały sterowanie zamknięciami zarówno w trybie automatycznym, jak i ręcznym). Koszt to 33 mln zł.

Dodajmy, etap budowy wrót poprzedził trwający siedem lat okres planowania inwestycji. Wcześniej RZGW sprawdzał, czy wrota są jedynym możliwym i właściwym sposobem zabezpieczenia Nowego Dworu Gd. przed cofką. Warto dodać, że takie rozwiązanie rekomendował m.in. David van Raalten, holenderski ekspert zabezpieczeń przeciwpowodziowych uczestniczący w pracach koncepcyjnych.

Brak osłony przeciwpowodziowej Nowego Dworu Gdańskiego objawił się wyraźnie jesienią 2009 roku. W ciągu trzech dni silnych podmuchów północno-wschodniego wiatru, spiętrzona woda z Zalewu Wiślanego została wtłoczona do żuławskich rzek. Tak właśnie działa tzw. "cofka". Poziom wody w Tudze podniósł się bardzo szybko i zalał część nadrzecznych ulic, budynki mieszkalne, szkołę, starostwo powiatowe, niektóre sklepy. Straty szacowano wówczas na blisko milion zł. W kolejnych latach zagrożenie "cofką" również się pojawiało, m.in. w roku 2012. W 2016, 2017 i 2018 r., jesienią i wiosną, w okresie, gdy wieją wschodnie i północno-wschodnie wiatry, w powiecie nowodworskim kilkanaście razy ogłaszano stan przeciwpowodziowego alertu.

Dlaczego akurat Nowy Dwór Gdański został najmocniej dotknięty zagrożeniem tego typu? To wynik wieloletnich zaszłości - przez lata zabezpieczano przed zalaniem pola wokół miasta (systematycznie podwyższano wały), gdy tymczasem ulice Nowego Dworu Gdańskiego pozostawały bez żadnego zabezpieczenia. Trudno zresztą ziemne nasypy budować na terenie miasta. Skutek jednak był taki, że w czasie cofki woda wylewała właśnie na terenach zurbanizowanych.

Po interwencjach m.in. lokalnych samorządowców, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, przygotował w 2013 r. analizę ryzyka powodziowego dla miasta, na podstawie cyfrowo-hydrologicznego symulatora zawierającego dokładnie odwzorowany model terenowy regionu. Eksperci holenderskiej firmy Arcadis w 2014 roku, po stosownych badaniach uznali, że najkorzystniejszym rozwiązaniem zabezpieczającym miasto będą wrota przeciwsztormowe.

Dodajmy, że finansowanie inwestycji zapisano w II etapie tzw. Programu Żuławskiego (pełna nazwa Projekt Kompleksowego zabezpieczenia przeciwpowodziowego Żuław), finansowanego ze środków unijnych.