Kłócimy się nie o to, co trzeba

Bez względu na to, czy nasza składka idzie do ZUS, czy do OFE, emerytury będą marne. A nawet bardzo marne w stosunku do ostatnich pensji. Podział składki na ZUS i OFE ma, jej zdaniem, wpływ rzędu 1 punktu procentowego. Każda złotówka może mieć znaczenie, gdy wypłaty będą bardzo niskie. Ale mam od początku wrażenie, że wysokie debatujące strony omijają, jak mogą, to, co naprawdę jest najbardziej interesujące. O tym jednak boją się mówić politycy będący u władzy i ci z opozycji.

Nie ma bowiem łatwych i przyjemnych recept na podwyższenie przyszłych świadczeń. Nie da się nic znaczącego osiągnąć bez podwyższenia wieku emerytalnego, likwidacji licznych przywilejów, zrobienia porządku z KRUS itd. To są politycznie ryzykowne propozycje i nikt się do nich nie pali. Leszek Balcerowicz o nich mówi, ale na swoje szczęście nie może o nich decydować. Politycy wszystkich opcji zgadzają się chyba co do tego, co należałoby zrobić. Boją się jednak o tym powiedzieć głośno, wymyślają więc tematy drugorzędne.

Irena Wóycicka dobrze zna się na ubezpieczeniach społecznych i chyba nieźle rozumie mechanizm prognozowania w perspektywie kilkudziesięciu lat. Wyniki takich symulacji zależą od przyjętych założeń. Zwolennicy OFE zakładają, że stopa zwrotu z zainwestowanych w nich pieniędzy będzie wyższa od stopy wzrostu PKB. Jest spore prawdopodobieństwo, że tak będzie. Prawdopodobieństwo - nie pewność. Większe, jeśli chodzi o jakiś punkt w odległej przyszłości, np. rok 2050. Po drodze jednak może być różnie, zależnie od tego, czy przejdzie się na emeryturę w okresie boomu, czy recesji. Składki w ZUS powinny generować mniejsze wahania w tym zakresie.

Tak czy siak szansa, że przyjęte założenia się sprawdzą, nie jest wielka. Tym bardziej że dotyczą one nie tylko wzrostu gospodarczego i sytuacji na rynkach finansowych, ale także wielu innych wskaźników. Nie mamy wyjścia, musimy opierać się na hipotezach. Nie traktujmy wszakże wyliczeń jako niepodważalnych. Matematyka wskazuje nam tu tylko, że manipulowanie podziałem składki niewiele zmienia, podczas gdy inne politycznie wrażliwe zmienne (np. wiek emerytalny, przywileje) - są znacznie ważniejsze.

Niby to wiemy, ale jakoś trudno nam sobie wyobrazić przyszłość jeszcze mniej stabilną niż obecnie. Proste, liberalne przesłanie: dbaj o samego siebie i swoją przyszłość, choć ogólnie trudno mu coś zarzucić, z pewnością atrakcyjnym społecznie nie jest. Bo jak tu oszczędzać na starość, gdy nawet w młodości brakuje na wiele rzeczy. W gruncie rzeczy postępujemy tak jak państwo i rządzący nim politycy (z opozycją włącznie) - preferujemy dziś kosztem jutra. Zrozumiałe, bardzo ludzkie. I cholernie ryzykowne.