Histamina - co to jest i jakie pełni funkcje? Jaki jest związek histaminy z alergią? Objawy nietolerancji histaminy

Histamina występuje naturalnie w naszym organizmie. Jeśli jesteśmy na coś uczuleni - bierze udział w reakcji alergicznej. Histaminę możemy jednak również dostarczać z zewnątrz - wraz z pożywieniem. I wówczas może dojść do nietolerancji histaminy (potocznie nazywanej też "alergią na histaminę").

Często błędnie używa się sformułowania "alergia na histaminę" - właśnie przez to, że histamina bierze udział w reakcji organizmu na alergen, czyli substancję, która nas uczula (np. pyłki drzew, cytrusy, kurz, sierść kota).

Nietolerancja histaminy może stanowić poważny problem zdrowotny, a niestety, często nie jest prawidłowo rozpoznawana.

Histamina - co to jest?

Histamina to hormon, występujący w organizmie człowieka. Pełni wiele funkcji, m.in.:

• przyspiesza gojenie się ran,
• reguluje napięcie mięśni gładkich,
• pośredniczy w rozwoju alergii.

Histamina jest magazynowana w komórkach tucznych organizmu (komórkach tkanki łącznej oraz błon śluzowych) w formie nieczynnej. Uwalniana jest dopiero pod wpływem różnych czynników, np. zmiany temperatury, uszkodzenia tkanki czy kontaktu z alergenem.

Histamina a alergia. Objawy reakcji alergicznej

Histamina jest głównym mediatorem reakcji alergicznej, której efektem końcowym mogą być:

• zaburzenia trawienne (biegunki, bóle brzucha),
• zmiany skórne (pokrzywka, zarumienienie),
• nieżyt nosa (kichanie, wysięk z nosa),
• astma.

Charakterystyczne objawy uczulenia to:

• na skórze: obrzęk, świąd i przekrwienie
• skurcz mięśni gładkich płuc i zwiększone wydzielanie śluzu
• napady kichania
• blokada nosa
• zaczerwienienie, łzawienie, swędzenie i pieczenie oczu oraz obrzęk powiek
• u chorych z alergią pokarmową doprowadza do skurczu mięśni gładkich, co powoduje ból brzucha i wzmożonej produkcji soków trawiennych oraz biegunki

Histamina a alergia. Jak dochodzi do reakcji alergicznej?

Reakcja alergiczna jest wynikiem błędu naszego układu odpornościowego. W reakcji na pojawienie się alergenu, histamina, zmagazynowana w komórkach układu odpornościowego, wylewa się do organizmu - następuje tzw. wyrzut histaminy - i działa drażniąco na błony śluzowe np. nosa, jelit, oskrzeli, płuc oraz na tkankę skórną. Powoduje także gwałtowne rozszerzenie naczyń krwionośnych, co może wpływać na pracę serca.

Tak więc histamina pośredniczy w rozwoju alergii. Po kontakcie błony śluzowej z alergenem dochodzi do uwolnienia histaminy i pojawienia się charakterystycznych objawów uczulenia. Jeśli histamina jest zbyt szybko wydzielana, może dojść nawet do wstrząsu anafilaktycznego.

Podstawowym orężem w walce z alergią są leki przeciwhistaminowe.

Nietolerancja histaminy

Alergia i nietolerancja histaminy to dwie różne sprawy, choć objawy mogą być podobne.

O nietolerancji histaminy mówimy wówczas, kiedy w organizmie brakuje enzymu rozkładającego histaminę z pożywienia (diaminooksydazy czyli DAO). W przypadku alergii zaangażowany jest zawsze układ immunologiczny (odpornościowy). W przypadku nietolerancji histaminy z pożywienia nie ma udziału układu immunologicznego.

Histamina w jedzeniu

Histamina występuje nie tylko w naszym organizmie, ale również w żywności. Powstaje w wyniku działalności bakterii nie tylko tych dodanych celowo, ale i tych, które stanowią jej zanieczyszczenie. Prawidłowo po spożyciu pokarmu zawierającego histaminę zostaje ona rozłożona w jelitach pod wpływem enzymu (diaminooksydazy – DAO). Jeśli go brakuje, dochodzi to sytuacji, kiedy w organizmie mamy za dużo histaminy. Wówczas pojawiają się objawy nietolerancji histaminy, podobne jak przy alergii.

Histamina może znajdować się w żywności naturalnie, powstawać podczas procesu fermentacji i dojrzewania lub w wyniku nieodpowiedniego przechowywania i psucia się żywności.

Świeże, nieprzetworzone produkty spożywcze zawierają niewiele histaminy. Jej ilość znacznie wzrasta w trakcie procesów przetwarzania żywności. Przyjmuje się, że im dłużej dana żywność jest przechowywana lub dojrzewa, tym większa w niej zawartość histaminy.

Histamina jest trwałym związkiem chemicznym. Nie rozkłada się pod wpływem działania podwyższonej temperatury podczas smażenia czy pieczenia.

W jakiej żywności występuje histamina?

Najwięcej histaminy zawierają:

• pokarmy poddane fermentacji, kiszonki, drożdże, długo dojrzewające sery
• mięsa peklowane, długo suszone i wędzone
• ryby, owoce morza
• niektóre warzywa i owoce: psiankowate (np. bakłażan, pomidor), rośliny strączkowe, ananasy, gruszki
• czekolada i produkty z czekoladą

Należy też uważać na cytrusy, które często powodują wyzwalanie histaminy.

Histamina w rybach

W przypadku ryb wpływ na zawartość histaminy mają: gatunek ryb, ich świeżość, warunki transportowania i przechowywania. To właśnie histamina odpowiada za charakterystyczny zapach zepsutych ryb.

Objawy nietolerancji histaminy

Objawy nietolerancji histaminy są bardzo podobne do objawów alergii. Są to najczęściej:

• zaczerwienienie szyi, klatki piersiowej i twarzy,
• biegunka, ból brzucha
• obrzęk twarzy,
• ból głowy.

Jak sprawdzić, czy cierpisz na nietolerancję histaminy?

Reakcja zachodzi w krótkim czasie po spożyciu pokarmu zawierającego duże stężenie histaminy. Najważniejsze, aby uważnie obserwować, czy objawy pojawiają się po produktach bogatych w histaminę.

Należy wówczas stosować dietę eliminacyjną, czyli po prostu wykluczyć produkty bogate w histaminę z diety (albo przynajmniej znacząco je ograniczyć. Istnieją też suplementy diety, które, połknięte przed posiłkiem, pomagają w rozłożeniu histaminy.

Nietolerancja histaminy. Skąd się bierze?

Nietolerancja histaminy może być zarówno wrodzona, jak i nabyta. Może się pojawić w każdym wieku. Zaburzenia w rozkładaniu histaminy i niedobór enzymu DAO mogą być spowodowane:

• chorobą zapalną jelit
• wirusowym zapaleniem wątroby
• chorobami układu pokarmowego, jak zakażeniem rotawirusem (tzw. grypa jelitowa)
• niedoborami witamin B6, C, miedzi, cynku,
• stresem
• stosowaniem niektórych leków
• przerostem bakterii w jelicie cienkim (SIBO)

Źródła: poradnikzdrowie.pl, dietaeliminacyjna.pl

Zobacz też: Jak odróżnić alergię od przeziębienia?