Halny, wódka i dziewczyna. ROZMOWA z Lechem Miądowiczem, gdańskim bardem

Co właściwie jada bard? Sushi?
Schabowego z kością. Sushi też, ale jedynie z ciekawości. Uwielbiam natomiast rolady z kaszą jęczmienną, z buraczkami albo z ogórkiem. Rosół. Pomidorową. W ogóle przepadam za zupami, choć w Poznańskiem, skąd pochodzę, obiad zaczyna się od słodkiego. Na stole ląduje ciężkie ciasto, potem lekkie wino, dopiero pod koniec coś konkretnego, a na finał naparsteczek spirytusu... żeby konsument po uczcie otrzeźwiał, mógł wejść do taksówki i pojechać do domu.

Spirytus, żeby otrzeźwieć?
Spirytus po obiedzie, na wychodne - stary, dobry sposób. Z miejsca stawia na nogi. Bo obżarstwo też może nas z nóg zwalić.
Zwłaszcza, jeśli na przystawkę podajemy, jak mówisz, "lekkie wino"... Jedzenie było kiedykolwiek dla Ciebie natchnieniem?
Bardziej dbam o sferę duchową. Jedzenie jest w moim życiu tylko dodatkiem. Dlatego inspiracji w talerzu raczej nie szukałem, choć temat ten przejawiał się w moich tekstach.

Masz w repertuarze monolog "Grochówka".
Lubię grochówkę, a nie powinienem jej jeść, ponieważ wywołuje u mnie podagrę... Cóż, choroba królów.
Bardzo stara choroba, związana z nadmierną ilością kwasu moczanowego, który wydziela się w organizmie i krystalizuje w stawach, głównie w palcach stóp, ponoć. Nogi puchną i bolą. Jeden znajomy tancerz, który to ma, skarżył się, że dopóki lekarz mu nie powiedział o właściwej diecie na tę dolegliwość, do głowy mu nie przyszło, że z powodu jedzenia może boleć noga!
Trzeba bardzo uważać. Szkodzi grochówka, śledzie, czerwone wino, czekolada, czyli wszystko co lubię.

A królowie pili, ile wlazło. Gotujesz?
Lubię gotować zupy, zwłaszcza pomidorową, krupnik oraz... kompoty z wiśni lub śliwek. Często przygotowuję pieczone ryby lub kurczaka, no i oczywiście schabowego z kością. To właśnie kość daje kotletowi charakterystyczny smak. Jedzenie łączy ludzi. Inspiruje do tworzenia sztuki. Dla Reja, Kochanowskiego aspekt ucztowania, biesiady był bardzo ważny. Kochanowski pisał o jedzeniu we fraszkach. W tej "Na gospodarza": "Posadziłeś mię wprawdzie nie nagorzej/Ale by trzeba mięsa dawać sporzej;/Przed tobą widzę półmisków niemało,/A mnie się ledwie polewki dostało./Diabłu się godzi takowa biesiada!/Gościem czy świadkiem ja twego obiada!".

W szkołach powszechną wesołość budziła fraszka "Na ucztę": "Szeląg dam od wychodu, nie zjem, jeno jaje:/ Drożej sram, niźli jadam; złe to obyczaje".
Z kolei Epikur trafnie podkreślił, jak ważne jest towarzystwo, z którym jadamy: "najpierw sprawdź z kim jesz i pijesz, a dopiero potem - co jesz i pijesz". Pisałem na studiach pracę na temat utworu z XVII wieku, który nazywał się "Obiad postny albo zabaweczka", a napisał go Hiacynt Przetocki. Dzieło owo to był zbiór fraszek na temat poszczególnych potraw postnego menu. Wśród dań pan Hiacynt wymienia polewki: migdałową, winną, kaparową i barszcz. Mamy tu też różnorodność ryb: jesiotry, kiełbie, łososie, czeczugi, ryby w rosole a nawet w cieście. Także minogi i ślimaki. Na koniec desery, ciasta, barwione głowy cukru, bakalie i owoce.

Dietetycznie, nie ma co... Ten utwór to staropolska satyra na chudopacholski stół. Sporo o jedzeniu pisał też Tuwim.
Zresztą dziś obchodzimy rocznicę jego urodzin. A i Rok Juliana Tuwima wciąż trwa.
Temat jedzenia był dla Tuwima ważny. A jeszcze bardziej rozmowy przy stole.

Ty lubisz biesiadować?
Mamy przyjaciół do ucztowania. Wczoraj kolega przyniósł moja płytę z lat 80. zasiedliśmy do stołu, on pił piwo, ja drinka i tak sobie słuchaliśmy i wspominaliśmy.

Drinki są dobre na podagrę?
Lepsze niż cokolwiek.

Może i Tuwim miał podagrę, bo uwielbiał koktajle alkoholowe.
Nie wiem, czy miał podagrę, na pewno miał lęk przestrzeni.

Ale od tego się nie umiera. Jego załatwił na amen halny. I wódka. W Zakopanem.
Nocowałem w pensjonacie ZAIKS-u, w którym umarł. Jest tam tablica pamiątkowa. Wódeczka, halny i jeszcze miła dziewczyna zapewne...

Nie znałam Tuwima z tej strony...
W życiu był płomienny. Zmarł podczas takiej właśnie biesiady we dwoje... W życiu chwila jest ważna.

Jedzenie to też przyjemność chwili.
Jak muzyka. Zresztą często z moją damą gramy ludziom biesiadującym w jednym z gdańskim pubów standardy, muzykę filmową, Chopina, kończymy ucztę "Sonatą Księżycową" Beethovena.

Ludzie jedzą golonkę, a Wy gracie Chopina?!
Okazuje się, że Chopin idealnie pasuje do biesiadowania. Kiedy my gramy nokturn, w pubie piją piwo. W końcu "gdyby Chopin żył, też by pił".

Ale mleko! Tak pisze przynajmniej jego kulinarna biografka!
Miał straszną tremę przed każdym występem. Wiadomo - nadwrażliwiec. Przypominam sobie, jak mój ojciec grał w orkiestrze prywatnej Michała Radziwiłła w Antoninie niedaleko Ostrowa Wielkopolskiego, w 1829 roku koncertował tu też Fryderyk. Pięknie urządzony jest ten pałac. Ojciec, jak o tamtych czasach opowiadał, to łzy mu ciekły, mówił: - Takich likierów pić już nie będziecie...

A co to za likiery?
Tak łkał, że nie zdołał nigdy ich wymienić. Mówił też, że damy, które przyjeżdżały do Antonina na bal, dostawały pokoje w kolorze sukni, którą miały na sobie.

A nie w kolorze likieru?
Gdyby tego zażądały, to pewnie tak by się stało.

Likiery, nalewki, coś w sam raz na ponure wieczory. Że zacytuję poetę Leszka Długosza : "A my tak - po kieliszku, po troszeczku/Popijamy calutki ten dzień/Próbujemy nalewki/Z dzikiej róży, z porzeczki/Żeby sprawdzić - czy zimą/To wypić się da?...". Ty pędzisz coś w domu na zimę?
Niestety nie. Choć wiem, jak się robi spirytus. Warto umieć takie rzeczy. Cała literatura jest na ten temat. Pamiętam jeden kabaretowy numer. Dwójka facetów z wyciągniętymi w górę rękoma krzyczy: "My pędzimy w Kosmos", a obok zataczający się pijacy: "A my pędzimy bimber!".

Lubisz grać do kotleta?
To też jest wyzwanie. Szkoda, że tak mało jest dziś lokali z muzyką na żywo. W liceum zdarzało się, że graliśmy w wakacje. Raz zastąpiliśmy orkiestrę dancingową. Podczas gry lubiłem patrzeć na tańczących ludzi. Świetna atmosfera, ludzie biesiadują, dostojnie przewijają się między stolikami kelnerzy.

To nie uwłacza muzykowi?
Chopin przecież koncertował w prywatnych salonach, podczas wystawnych obiadów i przyjęć. Sytuację tę znakomicie ilustruje anegdota o Chopinie i Liszcie: "Pewna hrabina, na przyjęciu, zwróciła się do Chopina ze słowami: - może by Mistrz coś zagrał? Na to Chopin - Liszt niech gra. Zjadł więcej". Wszędzie trzeba grać dobrze. To podstawa. Swego czasu występowałem ze znakomitym kaszubskim akordeonistą, Romanem Lepiochą, który grywał w Grand Hotelu, w latach 60. Opowiadał, że czasem zabawa kończyła się nad ranem, na molo. Kontrabasista skakał w rwące fale i płynął na kontrabasie w nieznanym kierunku. Zapewne stąd mamy tylu muzyków w krajach skandynawskich...

Na czym grałeś wtedy w lokalach i klubach?
Na klarnecie i saksofonie.

Jaka muzyka klarnetowa pasuje do konsumpcji?
Standardy. Klarnet to instrument, który przypomina głos ludzki, przez to jest znakomicie przy stole odbierany. Do kotleta grano kiedyś nawet muzykę operetkową. Teraz w lokalach włącza się muzykę z radia.

Jeśli już w pubie ktoś gra, to jest to zwykle muzyk przy keyboardzie, ubrany w dżinsy i bluzę dresową.
Kiedyś ważny był szyk. My, muzycy, występowaliśmy w czerwonych marynarkach, które świetnie prezentują się w światłach, mieliśmy fraki, muchy. Sznyt musiał być. Miałem okazję podczas trasy koncertowej poznać Mieczysława Fogga. Elegancki, pachnący...

Też śpiewał w restauracjach przed wojną.
A po wojnie otworzył w Warszawie swój lokal - Cafe Fogg.

Atmosfera w dawnej kawiarni Fogga była ponoć filmowa. A propos, w dwóch bardzo znanych filmach: "Pożegnania" Hasa i "Niewinni czarodzieje" Wajdy mamy bardzo nastrojowe speluny, świetna muzyka i piękne wokalistki z klasą śpiewają romantyczne szlagiery. Jaki toast wzniesiemy na cześć Tuwima?
Jest pewna anegdota, otóż na przyjęciu spotkali się znany satyryk, antysemita zresztą, Adolf Nowaczyński i Julian Tuwim. W pewnym momencie Nowaczyński wygłasza toast: - Panie i Panowie! Nie ma literatury polskiej bez Adama Mickiewicza, nie ma Adama Mickiewicza bez "Pana Tadeusza", nie ma "Pana Tadeusza" bez Jankiela... Zdrowie Juliana Tuwima!
Kolejny toast wygłosił Tuwim: - Panie i Panowie! Nie ma literatury polskiej bez Adama Mickiewicza, nie ma Adama Mickiewicza bez "Pana Tadeusza", nie ma "Pana Tadeusza" bez Jankiela, nie ma Jankiela bez cymbałów... Zdrowie Nowaczyńskiego!".