Gdy pracujesz w nocy

Mój pracodawca zaproponował mi pracę w porze nocnej, obiecując w związku z tym podwyższenie mojego wynagrodzenia. Co prawo mówi na temat wynagrodzenia dla pracownika świadczącego pracę w porze nocnej? Czy istnieje przepis zakazujący określonym grupom wykonywania pracy w takim systemie?

Na wstępie należy zaznaczyć, że praca w porze nocnej może się odbywać tylko przez osiem godzin, w ramach określonej przez kodeks pracy górnej i dolnej granicy czasu, tj. między godz. 21 a 7. Pracodawca zatem, uznając konieczność zatrudnienia pracowników w porze nocnej, może określić początek i koniec maksymalnie ośmiogodzinnej pory nocnej w ramach 10 godzin (21-7) wskazanych przez ustawodawcę.

Szczegółowe ustalenie pory nocnej następuje - co do zasady - w regulaminie pracy. Można je też zawrzeć w układzie zbiorowym pracy, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalania regulaminu pracy i nie jest objęty układem zbiorowym określającym porę nocną, to jej ramy ustala sam pracodawca, informując o tym pracownika na piśmie.

W nawiązaniu do art. 2 pkt. 4 dyrektywy nr 2003/88/WE w przepisie art. 1517 § 2 zdefiniowano pojęcie "pracownika pracującego w nocy". Jest nim pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej trzy godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną.

Czas pracy pracującego w nocy (rozumianego zgodnie z powyższą definicją) nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę, jeżeli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym.

Sporządzenia wykazu tych prac dokonuje pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - z przedstawicielami pracowników, wybranymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, uwzględniając konieczność zapewnienia bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracowników.

Pracujący w nocy nie jest ograniczony 8-godzinnym dobowym czasem pracy, jeżeli należy on do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy. Ograniczenia tego nie stosuje się również w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Należy dodać, że ustawodawca wprowadza również zakaz pracy w porze nocnej dla określonych grup pracowników, do których zaliczono: kobiety w ciąży, pracowników młodocianych, pracowników opiekujących się dzieckiem do lat czterech bez ich zgody oraz pracowników niepełnosprawnych, chyba że lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne, a w przypadku jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tymi pracownikami, wyrazi na to zgodę.

Zgodnie z przepisem art. 1518 § 1 kodeksu pracy pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy możliwe jest zastąpienie wymienionego dodatku ryczałtem, którego wysokość odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej.