Gdańsk: Wmurowanie kamienia węgielnego pod Teatr Szekspirowski

O godzinie 12 Długi Targ zmieni się w wielką scenę za sprawą plenerowego happeningu Aktorzy przyjechali!. Prawie stu artystów sceny i ekranu, zaproszonych przez honorowego patrona Fundacji Theatrum Gedanense, pana Andrzeja Wajdę, sprawi, że serce Gdańska bić będzie w rytm słów Stradfordczyka.

Z dwudziestu przedproży patrycjuszowskich kamienic zabrzmią fragmenty sławnych dialogów i monologów szekspirowskich bohaterów. Będzie to również wyjątkowa okazja, by usłyszeć wykonania najpiękniejszych sonetów Szekspira.

Aktorzy mieli pełną wolność wyboru dzieł, które będą deklamować. Dla niektórych z nich będzie to powrót do swoich szekspirowskich wcieleń sprzed lat, dla innych - nowe doświadczenie. Jedno jest pewne - na publiczność czeka wielka przygoda i mnóstwo niespodzianek, ponieważ wszelkie szczegóły dotyczące planu happeningu są ściśle tajne. Udało nam się jednak uchylić rąbka tajemnicy - ze scen nie usłyszymy tylko języka polskiego, ale też Szekspira po angielsku i niemiecku, w wykonaniu Jakuba Smochowskiego i Ewy Ziętek. Krzysztofowi Kolbergerowi towarzyszyć będzie akompaniament gitary a na jedno z przedproży zawita baśniowy świat Snu Nocy Letniej, gdzie zazdrosną Tytanią będzie Krystyna Łubieńska a jej małżonkiem, Oberonem - Stanisław Michalski.

W rolę elfów zaś wcielą się dzieci, najmłodsi artyści. Intrygująco zapowiada się również występ Zbigniewa Olszewskiego. Towarzyszyć mu będą niezwykli wykonawcy: laska w roli siostry, kapelusz jako służąca, buty grające rodziców a do tego wszystkiego - owczarek starogermański, który nie uroni ani łzy a prywatnie jest pupilem aktora. Scenariusz wymyślił oczywiście Szekspir, a ci, którzy chcą zobaczyć na własne oczy, co też z tego wyniknie, koniecznie muszą być z nami na Długim Targu 14 września!

Kwestie będą przez aktorów kilkakrotnie powtarzane, tak, aby krążący między scenami widzowie mieli możliwość obejrzenia jak największej liczby różnorodnych interpretacji twórczości Wielkiego Dramaturga. Akcję rozpocznie i zakończy fanfara Oskar, skomponowana przez Wojciecha Kilara i dedykowana w 2000 roku Andrzejowi Wajdzie.

Po zakończeniu części artystycznej, przy ul. Bogusławskiego, w miejscu gdzie już wkrótce powstanie zaprojektowany przez prof. Renato Rizziego budynek teatru, rozpocznie się część oficjalna wydarzenia, czyli wmurowanie kamienia węgielnego. 14 września wszystkie teatralne drogi prowadzą do Gdańska!

Lista sztuk Williama Szekspira, które będą prezentowane 14 września na Długim Targu w Gdańsku:

- Antoniusz i Kleopatra
- Dwaj panowie z Werony
- Hamlet
- Jak wam się podoba
- Król Lear
- Kupiec wenecki
- Makbet
- Otello
- Poskromienie złośnicy
- Romeo i Julia
- Ryszard III
- Sen nocy letniej
- Sonety
- Troilus i Kresyda
- Wieczór trzech króli
- Zimowa opowieść

Teatr elżbietański, lecz na miarę  XXI wieku

"Aktorzy przyjechali" - to cytat z Hamleta. Widowisko zainspirowane przez Andrzeja Wajdę nawiązuje do tradycji wizyt zespołów angielskich komediantów, które od końca XVI wieku zdominowały występy publiczne na kontynencie. Od 1600 grają oni regularnie w Gdańsku, prawdziwej metropolii nad Bałtykiem. To tu zbudowano teatr, znany jako Szkoła Fechtunku, który teraz będzie budowany; oczywiście nie jako wierna rekonstrukcja. Teatr widoczny na rycinie Petera Willera z ok. 1660r. zbudowano w 1635 i tam Anglicy regularnie występowali każdego lata. Po rozebraniu Szkoły Fechtunku, w 1740 roku, na tym miejscu powstał teatr zwany Komedienhaus, który funkcjonował do początku XIX wieku. Przez blisko dwieście lat miejsce, gdzie budujemy teatr, było gdańskim West Endem - centrum kulturowym.

Przez kilkadziesiąt lat występowali tam aktorzy angielscy. Później holenderscy, niemieccy i polscy z  Wojciechem Bogusławskim. Temu właśnie miejscu przywracamy dawną funkcję, nawiązując do wspaniałej tradycji.

W 1991 roku powstała Fundacja Theatrum Gedanense, pod patronatem JKW Księcia Walii i honorowym patronatem Andrzeja Wajdy, która za cel postawiła sobie zbudowanie teatru nawiązującego do tradycji renesansowej. W 2004 roku Fundacja ogłosiła międzynarodowy konkurs architektoniczny pod patronatem ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego. Moc decyzyjną oddano w ręce niezależnego sądu konkursowego pod przewodnictwem Stanisława Deńko.

Od początku staliśmy przed dylematem: jaki teatr chcemy? Czy ma on być wierną rekonstrukcją, a więc teatrem sezonowym, po trosze parkiem tematycznym, czy też, nawiązując do tradycji, ma on spełniać wymogi teatru XXI wieku? Obserwując działalność The Globe w Londynie, mieliśmy pełną świadomość ograniczeń, jakie twórcom narzuca scena elżbietańska.

Nadesłano blisko czterdzieści projektów z kilkunastu krajów. Wyniki ogłoszono na początku 2005 roku: za najlepszą pracę uznano jednomyślnie dzieło prof. Renato Rizzi z Wenecji. Jest to koncepcja w rewolucyjny sposób podchodząca do rekonstrukcji obiektów historycznych. Renato Rizzi zastosował się do wytycznych konkursowych: teatr, obok sceny elżbietańskiej pomieści scenę włoską, będzie przystosowany dla potrzeb centrum edukacyjnego i otwarty na artystyczne wyzwania XXI wieku.

Będzie stwarzał możliwości rozmaitego kształtowania przestrzeni, wyjściowo proponując trzy typy scen: centralną, na wewnętrznym dziedzińcu teatru, z widownią otaczającą ją z czterech stron; elżbietańską i pudełkową oraz różne ich kombinacje. Do celów teatralnych będzie też można wykorzystać taras widokowy, dziedzińce zewnętrzne i mury. Postawiliśmy na teatr, który nie będzie historyczną atrapą, lecz taki, który - nawiązując do wspaniałej tradycji teatralnej miejsca - sprosta wymaganiom nowoczesnej dramaturgii. Nasz teatr jest nietuzinkowym projektem architektonicznym, oferującym fascynujące rozwiązania przestrzenne, techniczne i funkcjonalne, oryginalne w skali światowej.

Renato Rizzi w swojej koncepcji wykorzystał moduł zabytkowego gmachu odkryty przez dra Marcina Gawlickiego, a także zaprojektował gabarytowo dokładną replikę widowni w stylu elżbietańskim (np. teatr "Fortune" z 1600 r.).

W ten sposób teatr widzieć można jako metaforyczną szkatułę na precjoza, gdzie ceglana skrzynia kryje w sobie delikatną konstrukcję - właśnie nasz skarb, drewniany teatr. Ma przy tym otwierane wieko, czyli dach, co umożliwi występy przy świetle dziennym. Z chwilą realizacji, teatr gdański stanie się nie tylko ważnym centrum wszelkich sztuk, siedzibą Festiwalu Szekspirowskiego, ale i wielką atrakcją turystyczną, przyciągającą zwiedzających z całego świata. Takiego teatru po prostu nigdzie nie ma.
Prof. Jerzy Limon 
Dyrektor Naczelny Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego
Prezes Fundacji Theatrum Gedanense

List otwarty Dyrektora Naczelnego Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, prof. Jerzego Limona

Drodzy Czytelnicy i Przyjaciele Teatru Szekspirowskiego!

Jest mi ogromnie miło, że mogę obwieścić Państwu i światu wielkie wydarzenie: po latach starań, przy wsparciu wielu ludzi, instytucji i korporacji, udało nam się doprowadzić projekt budowy teatru szekspirowskiego w Gdańsku do fazy realizacji. To, co wydawało się tylko marzeniem, staje się realnością. 14 września, w obecności Pana Premiera Donalda Tuska, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego, Pana Andrzeja Wajdy, Pana Marszałka Jana Kozłowskiego, Prezydenta Pawła Adamowicza, JE Księdza Metropolity Gdańskiego Arcybiskupa Sławoja Głódzia i wielu innych osobistości, wmurowujemy kamień węgielny.

Powstanie Teatr zaprojektowany przez Renato Rizzi, nawiązujący do wspaniałej tradycji z XVII wieku - działalności aktorów angielskich w Gdańsku i pierwszego teatru publicznego na terenie Rzeczpospolitej, tzw. Szkoły Fechtunku, w której występowali. Jest to pierwszy teatr budowany w III RP, oryginalny w swoim kształcie architektonicznym, jedyny z otwieranym dachem i trzema rodzajami scen, a więc stwarzający warunki do grania przy świetle dziennym, a także dający reżyserom i scenografom nieskończone wprost możliwości kształtowania przestrzeni artystycznej.

Zanim jednak nastąpi ceremonia wmurowania kamienia węgielnego, na Długim Targu, o godz. 12.00 na zaproszenie Andrzeja Wajdy wystąpi blisko setka aktorów, którzy przez godzinę na dwudziestu przedprożach będą wygłaszać teksty szekspirowskie z różnych sztuk. Idea tego nadzwyczajnego happeningu pt. "Aktorzy przyjechali" jest prosta: przez godzinę miasto ma "gadać Szekspirem", by ogłosić mieszkańcom i światu wielki dzień. Serdecznie zapraszam Państwa na to artystyczne wydarzenie.

Korzystam z okazji, by podziękować  wszystkim, którzy nas czynnie wspierali, bądź chociaż trzymali kciuki i już teraz zapraszam na otwarcie teatru, prawdopodobnie w 2012/13 roku.

Prof. Jerzy Limon
Dyrektor Naczelny Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego
Prezes Fundacji Theatrum Gedanense