Gdańsk równy i dostępny dla wszystkich? Czy miasto dostosowane jest do osób niepełnosprawnych?

Czy Gdańsk można nazwać miastem przyjaznym osobom niepełnosprawnym? Takie pytanie można było zadać po konferencji prasowej radnych Prawa i Sprawiedliwości, Barbary Imianowskiej, Andrzeja Skiby i Przemysława Majewskiego.

Radni miejscy znajdując się przy Miejskim Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności, wykazali nie tylko, że budynek przy ul. Dyrekcyjnej 5 nie jest przystosowany dla inwalidów, ale również przedstawili propozycję "Dostępnego Gdańska", a więc ułatwień, jakie Miasto powinno wprowadzić, aby stać się dostępnym dla osób niepełnosprawnych.

"Dziennik Bałtycki" postanowił sprawdzić, jak miejskie instytucje i urzędy przygotowane są do przyjęcia niepełnosprawnych mieszkańców oraz gości odwiedzających Gdańsk.

Czy Miasto Gdańsk zdaje egzamin z dostępności dla niepełnosprawnych?

Kąpieliska Morskie w Gdańsku

- Od sezonu 2021 w Gdańsku funkcjonuje pierwsza w pełni dostępna plaża zarówno dla osób z niepełnosprawnościami, jak i również dla osób starszych czy rodzin z dziećmi - informuje "Dziennik Bałtycki" Grzegorz Pawelec z Gdańskiego Ośrodka Sportu. - Specjalne udogodnienia zostały przygotowane w Gdańsku Brzeźnie, przy wejściu nr 50 (na wysokości Al. Gen. J. Hallera).

Jak zapowiada Gdański Ośrodek Sportu, w sezonie 2022 podobne udogodnienia, w formie pilotażu zaczną pojawiać się na Kąpielisku Stogi (wejście nr 26). W perspektywie kolejnych sezonów to miejsce stanie się kolejną, w pełni dostępną plażą dla wszystkich.

- Oprócz tego, w kilkunastu najbardziej uczęszczanych lokalizacjach, montowane są kładki ułatwiające dostęp, chociażby osobom poruszającym się na wózkach lub dla opiekunów z wózkami dziecięcymi oraz nowe ławki, na których można spocząć i jednocześnie podziwiać morski krajobraz - dodaje Grzegorz Pawelec z GOS. - Część z nich będzie również dostosowana do zaparkowania wózka inwalidzkiego.

Przystanie żeglarskie

- Każda z przystani żeglarskich została przygotowana dla potrzeb osób niepełnosprawnych - deklaruje Grzegorz Pawelec z Gdańskiego Ośrodka Sportu. - Podjazdy zostały przystosowane do osób z dysfunkcją ruchową. Budynki bosmanatu o więcej niż jednej kondygnacji (Tamka, Żabi Kruk) posiadają windy, które spełniają standardy dla osób niepełnosprawnych.

Pływalnie miejskie

W przypadku pływalni Gdańskiego Ośrodka Sportu, jak informuje miejska instytucja, obiekty zostały dostosowane dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Do każdego wejścia prowadzi rampa podjazdowa, a na hali basenowej znajduje się samoobsługowy dźwig ułatwiający samodzielne wejście osoby niepełnosprawnej do basenu.

- Każda z pływalni posiada szatnie dla osób niepełnosprawnych, w których zostało wydzielone miejsce na wózki, przebieralnia, pomieszczenie prysznicowo – sanitarne - objaśnia dostępność miejskich basenów Grzegorz Pawelec.

Jak sytuacja z dostępnością dla osób niepełnosprawnych wygląda na pozostałych obiektach sportowych zarządzanych przez Gdański Ośrodek Sportu?

- Część infrastruktury sportowej będącej w zasobach GOS powstała w czasach, gdy nie obowiązywały tak wysokie standardy dostępności dla osób z niepełnosprawnościami - tłumaczy Grzegorz Pawelec z GOS. - Dotyczy to m.in. kompleksu sportowego przy ul. Traugutta 29, Stadionu Żużlowego im. Z. Podleckiego, obiektu sportowego Zielonogórska 4. Sposób, w jaki zostały wybudowane i jakie miały przeznaczenie, sprawia, że dostosowanie ich do obecnych wymogów wiąże się ze znacznymi nakładami finansowymi.

Czy to oznacza, że obiekty te, nie zostaną dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami?

- Pewne elementy, w podstawowym zakresie, mogą być wykonane stosunkowo niedużym kosztem i takie prace będą podejmowane sukcesywnie, w miarę dostępności środków w budżecie GOS - odpowiada w rozmowie z "Dziennikiem Bałtyckim" Grzegorz Pawelec. - W przypadku Miejskiej Hali Sportowej nie występują bariery architektoniczne dla osób poruszających się na wózkach. Ponadto, w obiekcie znajdują się 2 toalety przystosowane dla osób niepełnosprawnych. W przypadku stadionu rugby i LA przy ul. Grunwaldzkiej 244 dostępna jest toaleta z prysznicem przystosowana dla osób korzystających z wózków inwalidzkich. Na trybunach zapewnionych jest 6 miejsc dla osób na wózkach inwalidzkich wraz z dodatkowymi miejscami dla opiekunów.

Jak informuje Gdański Ośrodek Sportu w latach 2020-2022 do miejskiej instytucji nie wpłynęła ani jedna skarga na ograniczenia dla osób niepełnosprawnych, które nie mogłyby skorzystać z miejskiej infrastruktury sportowej.

Prócz wydarzeń sportowych i aktywnego trybu życia, w życiu każdego ważna jest również kultura. Czy wydarzenia organizowane przez Instytut Kultury Miejskiej są dostosowane do potrzeb osób z ograniczeniami ruchowymi, ale nie tylko?

- Jeśli chodzi o wydarzenia w naszej sidzibie przy ul. Długi Targ 39/40, to pełen opis dostosowania architektonicznego budynku znajduje się na naszej stronie internetowej w zakładce "dostępność" - odpowiada Martyna Gutowska, główna specjalistka ds. marketingu i promocji w Instytucie Kultury Miejskiej.

Jak informuje IKM, w jednostce istnieje funkcja koordynatora ds. dostępności, który dba o zapewnienie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, w tym wynikającymi z ustawy o dostępności cyfrowej oraz dostępności w obszarze komunikacji i informacji.

Dodatkowo podobnie jak w przypadku Gdańskiego Ośrodka Sportu, na Instytut Kultury Miejskiej w ostatnim czasie nie wpłynęła żadna skarga dotycząca dostępności dla osób niepełnosprawnych.

- W temacie dostępności imprez kulturalnych organizowanych przez Miasto Gdańsk powinno wypowiedzieć się Biuro Prezydenta ds. Kultury - mówi Martyna Gutowska. - Jako IKM jesteśmy organizatorem małego wycinka tych imprez, jesteśmy tylko jedną z samorządowych instytucji kultury podległych pod wspomniane biuro.

Jednym z elementów, na który wskazali radni Prawa i Sprawiedliwości w projekcie "Dostępny Gdańsk" była komunikacja miejska. Z pytaniami o dostosowanie przystanków oraz rozkładów jazdy dla osób niepełnosprawnych zwróciliśmy się do Zarządu Transportu Miejskiego w Gdańsku, a więc organizatora komunikacji miejskiej na terenie miasta.

- Stawiamy przede wszystkim na rozwój nowoczesnych technologii - mówi dyrektor Zarządu Transportu Miejskiego w Gdańsku Sebastian Zomkowski. - W ramach Systemu Informacji Pasażerskiej część tablic zamontowanych na przystankach wyposażona jest w system zapowiedzi głosowych, uruchamiany przyciskiem, zamontowanym na słupie nośnym. Pozwala on odsłuchać informacje aktualnie prezentowane na tablicy. Dotyczy to zarówno najbliższych czasów odjazdu, jak i również komunikatów wyświetlanych na tablicy. Obecnie jest 40 takich tablic. Do połowy przyszłego roku na gdańskich przystankach zamontowane zostaną 84 nowe tablice SIP z przyciskiem do uruchamiania zapowiedzi głosowej (zadanie jest częścią wieloletniej i wieloetapowej inwestycji Gminy Miasta Gdańska realizowanej pod wspólną nazwą „Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej” GPKM, mającej na celu stworzenie i utrzymanie konkurencyjnego systemu transportu zbiorowego, dostosowanego do potrzeb mieszkańców i osób przyjeżdżających do Gdańska).

Montaż wspomnianych 84 nowych tablic Systemu Informacji Pasażerskiej rozpoczął się wraz z początkiem lipca 2022 roku.
Przystanki, na których pojawią się tablice, można sprawdzić tutaj.

- Jeśli chodzi o naszą stronę z rozkładami jazdy (ztm.gda.pl/rozklady) to spełnia ona techniczne wymagania standardu WCAG 2.1 (wytyczne dla stron internetowych i aplikacji mobilnych dotyczące dostępności dla wszystkich użytkowników, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z różnego typu niepełnosprawności) - dodaje dyrektor ZTM. - Natomiast w przyszłości planujemy dostosować stronę do wymagań m.in. czytników ekranów, jak NVDA, VoiceOver czy usług głosowych Google.

Jak do kwestii osób niepełnosprawnych podchodzi Urząd Miejski? Czy Gdańsk dostosowany jest do potrzeb osób niepełnosprawnych?

- W Gdańsku prowadzonych jest wiele działań, których efektem jest zwiększenie dostępności dla osób z niepełnosprawnościami - informuje Marta Formella z Urzędu Miejskiego w Gdańsku w rozmowie z "Dziennikiem Bałtyckim". - Jednym z dokumentów mówiących o potrzebie dostosowania przestrzeni miejskiej dla wszystkich jej użytkowników jest Gdański Model na Rzecz Równego Traktowania (z 2018 roku), który zawiera szereg rekomendacji wychodzących naprzeciw potrzebom mieszkańców, w tym również osobom ze szczególnymi potrzebami. W ubiegłym roku przyjęte zostało zarządzenie Prezydenta Miasta Gdańska w sprawie wprowadzenia szczegółowych standardów dostępności dla kształtowania przestrzeni i budynków w mieście Gdańsku - Poradnik projektowania uniwersalnego.

Czym charakteryzował się rzeczony poradnik? Poniżej kilka przykładów wprowadzonych rozwiązań, które przedstawił Urząd Miejski w Gdańsku.

- Gdańska Organizacja Turystyczna w marcu 2021 roku uruchomiła tzw. Pakiet Dostępności – możliwość potwierdzania uprawnień przysługujących osobom z niepełnosprawnościami tylko na podstawie sczytania Karty Mieszkańca – bez okazywania w kasach legitymacji czy orzeczenia - tłumaczy Marta Formella.

Do końca 2021 roku pakiet dodały 402 osoby.

Co jednak zakładał ten pakiet?

1. Potwierdzenie uprawnień w wielu gdańskich obiektach i instytucjach kultury (partnerach Pakietu) wyłącznie na podstawie Karty Mieszkańca (nie są potrzebne żadne inne dokumenty, np. legitymacje czy orzeczenia).
2. Możliwość łatwego, szybkiego i wygodnego odebrania bezpłatnych wejściówek lub biletów ulgowych.
3. Możliwość odnalezienia w jednym miejscu informacji na temat udogodnień (oraz potencjalnych trudności) w poszczególnych obiektach.
4. Okazja, aby podzielić się swoimi spostrzeżeniami i pomysłami na temat dostępności Gdańska dla osób z niepełnosprawnościami.

- Dodatkowo Gdańska Organizacja Turystyczna realizuje projekt „Audyty dostępności miejsc dla osób z niepełnosprawnością” - dodaje Marta Formella. - Jego celem jest dostarczenie ww. osobom rzetelnych informacji na temat dostępności oferty turystycznej i – poprzez to działanie – zachęcanie do korzystania z takiej formy spędzania wolnego czasu.

Jak informują miejscy urzędnicy, projekt będzie obejmował m.in. badanie dostępności infrastruktury turystycznej dla osób z niepełnosprawnością poprzez serię audytów prowadzonych z udziałem osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

- Wynika to z odmiennych potrzeb osób o różnym stopniu i charakterze niepełnosprawności (potrzeby związane z dostosowaniem obiektów dla osób niesłyszących są całkowicie odmienne od potrzeb osób niewidomych) - komentuje Marta Formella z Urzędu Miejskiego w Gdańsku. - Przekaz kierowany do tych osób będzie uwzględniał nie tylko informacje o dostosowanych obiektach, ale również o udogodnieniach w podróży.

Jak tłumaczy Marta Formella z referatu prasowego UM w Gdańsku, efektem audytów będzie uzupełnienie sekcji informacyjnej na temat dostępności infrastruktury turystycznej dla osób z niepełnosprawnością w Gdańsku opartej o doświadczenie i praktykę osób, których ograniczenia bezpośrednio dotyczą. Tak sformułowana idea projektu stawia osoby z niepełnosprawnością w centrum zainteresowania, nie tylko jako odbiorców i konsultantów w zakresie kształtu i kierunku działań wobec niepełnosprawności, ale również jako osoby aktywnie ją współtworzące na poziomie rozwiązań szczegółowych. Mowa tutaj o wdrożeniu zasady „Nic o nas bez nas” z uwzględnieniem różnorodności grupy osób z niepełnosprawnością.

- W czerwcu 2022 roku w Gdańskim Centrum Świadczeń uruchomiony został system Totupoint, jest to sieć specjalnych znaczników dźwiękowych, które pomogą osobom z niepełnosprawnością wzroku w poruszaniu się po terenie Centrum - informuje Marta Formella. - Pierwszy z sześciu znaczników znajduje się przy furtce wejściowej przy ul. Kartuskiej. Kolejne zostały umieszczone w strategicznych miejscach, związanych z przemieszczaniem się po budynku – przy wejściu głównym, wejściu bocznym, przejściu do sali obsługi, przy toalecie oraz portierni.

- W 2021 roku weszły w życie zapisy ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami - instytucje kultury przeprowadziły audyty stron internetowych i infrastruktury pod kątem dostępności oraz dostosowywały swoją ofertę, wprowadzając m.in. teksty alternatywne do publikowanych grafik, regulację kontrastów i rozmiaru fontów na stronach internetowych aż po tłumaczenia zasad korzystania z instytucji na języki obce, tekst prosty czy łatwy do czytania i zakup pętli indukcyjnych - objaśnia Marta Formella.

W Europejskim Centrum Solidarności oraz w Centrum Sztuki Współczesnej "Łaźnia" powstały pokoje wyciszenia dla osób z nadwrażliwością na bodźce sensoryczne oraz dla rodziców z dziećmi. W pełni dostosowana do osób z niepełnosprawnością jest nowo otwarta siedziba Muzeum Bursztynu, zawierająca także kopie eksponatów w formie wydruku 3D do swobodnego dotykania.

Jak jeszcze miejskie instytucje przygotowały się do pomocy osobom niepełnosprawnym?

- Gdański Archipelag Kultury "Projektornia" w ramach Mobilnego Domu Kultury zorganizował spektakle dla dzieci tłumaczone na polski język migowy. Tłumaczenie symultaniczne na PJM (polski język migowy red.) towarzyszyło także niektórym wydarzeniom IKM-u - dodaje Marta Formella z UMG. - Ponadto w październiku w Stacji Orunia GAK odbyła się premiera spektaklu Niema Opera w reżyserii Tomasza Valldala Czarneckiego, przygotowana na podstawie opery Niema z Portici Daniela Aubera. Spektakl wyprodukowano w języku polskim w wersji migowej i mówionej. Zadaniem projektu było prowadzenie interdyscyplinarnych działań edukacyjnych, łączących teatr, taniec i operę skierowanych do dzieci i młodzieży o różnych stopniach sprawności słuchowej.

- Gdański Ośrodek Sportu, wsłuchując się w potrzeby mieszkańców, turystów oraz podmiotów działających na rzecz osób z niepełnosprawnością, postanowił zorganizować miejsce, które odpowiada potrzebom tych, którzy na co dzień funkcjonują z ograniczeniami ruchu, niepełnosprawnością wzroku czy słuchu - mówi Marta Formella. - Jest to też przestrzeń przyjazna osobom starszym i rodzinom z dziećmi.

Oprócz tego, jak dodaje urzędniczka z gdańskiego magistratu, w kilkunastu najbardziej uczęszczanych miejskich kąpieliskach, montowane są kładki ułatwiające dostęp osobom poruszającym się na wózkach oraz opiekunom z wózkami dziecięcymi. Dodatkowo montowane są nowe ławki, na których można spocząć i jednocześnie podziwiać morski krajobraz. Na części z tych miejsc wyznaczone są również miejsca do pozostawienia wózka inwalidzkiego.

Takie zmiany z całą pewnością poprawią obraz kąpielisk w Gdańsku. Plaże bowiem nadal uchodzą za miejsca szczególnie nieprzyjazne osobom niepełnosprawnym, starszym czy rodzicom z dziećmi w wózkach. Montaż kładek, czy ogólnodostępne leżaki, jak ma to miejsce np. na Stogach, poprawią nie tylko komfort wypoczynku, ale również dostępność.

- Cały czas poprawia się też dostępność w komunikacji miejskiej - zaznacza Marta Formella. - Osoby z niepełnosprawnościami korzystają z bezpłatnych przejazdów, a gdańska flota autobusowa i tramwajowa jest w całości niskopodłogowa. Autobusy wyposażone są w funkcję tzw. „przyklęku”, dzięki czemu kierowcy mogą obniżyć podłogę do poziomu przystanku. Zamontowano również specjalne rampy, po których bez problemu można wjechać do autobusu wózkiem inwalidzkim.

Do poprawy w komunikacji miejskiej w Gdańsku nadal jest metoda sygnalizowania chęci skorzystania z autobusu przez osoby niepełnosprawne. "Przyklęk" nadal potrafi odbić, zaś przycisk zgłaszający osobę niepełnosprawną w dalszym ciągu wykorzystywany jest do otwarcia drzwi przez pozostałych pasażerów.

Wspomniane rampy w autobusach komunikacji miejskiej również bywają zawodne, szczególnie w okresie jesienno - zimowym, gdy ich otwarcie bywa mocno utrudnione. Rozwiązaniem mogłoby być z całą pewnością wprowadzenie w autobusach automatycznych ramp, to jednak obecna flota, jaką posiada GAiT oraz BP Tour montaż takiej rampy wyklucza.

Testowane pojazdy przez gdańskich operatorów komunikacji miejskiej również wyposażone są w rampy manualne, wymagające od kierowcy opuszczenie stanowiska pracy i pomoc osobie niepełnosprawnej, czy też rodzicowi z dzieckiem w wózku.

Dobrą zmianą, jaką należy docenić w komunikacji miejskiej w Gdańsku z całą pewnością jest wyposażenie przycisków w autobusie w oznaczenia w języku Braille'a.

- Wszystkie nowo zakupione pojazdy dodatkowo wyposażone są wewnątrz w przyciski oznaczone alfabetem Braille’a, a w pojazdach emitowane są głosowe zapowiedzi przystanków - dodaje Marta Formella w odpowiedzi na pytania "Dziennika Bałtyckiego". - Do dyspozycji jest 69 mikrobusów do przewozu osób z niepełnosprawnościami, które nie mogą korzystać z autobusów i tramwajów. Najwięcej takich przewozów realizowanych jest w roku szkolnym (są to przewozy regularne do specjalistycznych ośrodków, szkół). Z tej oferty korzysta około 650 osób.

Jak informuje Marta Formella z referatu prasowego UMG, w trosce o zagospodarowanie przestrzeni publicznej i organizację ruchu, tak by były one jak najlepiej przystosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz poruszających się pieszo, stworzone zostało stanowisko Pełnomocnika Prezydenta Miasta Gdańska ds. Pieszych.

Oficjalny zakres obowiązków pełnomocnika:

• Koordynowanie i monitorowanie działalności jednostek organizacyjnych Gdańska oraz komórek organizacyjnych Urzędu Miejskiego w Gdańsku w zakresie planowania, przygotowania i realizacji inwestycji oraz podejmowania innych przedsięwzięć, projektów i działań, mających wpływ na warunki poruszania się pieszo i kształtowanie zrównoważonej mobilności miejskiej.
• Nadzór nad programami inwestycyjnymi poprawy warunków ruchu pieszego, w tym nad „Programem budowy i modernizacji chodników”.
• Opiniowanie dokumentacji projektowych mających wpływ na warunki poruszania się pieszo.
• Koordynowanie, inicjowanie i inspirowanie działań Gminy zmierzających do wzmocnienia wizerunku Gdańska jako miasta przyjaznego pieszym.
• Przejścia naziemne.

- O ciągłym dążeniu do polepszenia dostępności przestrzeni miejskiej świadczy także m.in. tworzenie naziemnych przejść na pieszych - dodaje Marta Formella.

Takie przejścia powstały już:

• Przejście naziemne przy Bramie Wyżynnej.
• Przejście naziemne w ramach przebudowy ul. Podwale Przedmiejskie w Gdańsku - skrzyżowanie z ul. Łąkową.
• Trakt Św. Wojciecha/Okopowa – przejścia dla pieszych w ramach budowy Wiaduktu Biskupia Górka.
• Grunwaldzka przy Olivia Business Centre.

- W trakcie realizacji jest przejście naziemne przy Gdańskim Uniwersytecie Medycznym, trwają też przygotowania do ogłoszenia ponownego przetargu na realizację przejścia dla pieszych w rejonie skrzyżowania ulic: Rzeczypospolitej – Hynka - informuje Marta Formella. - Ponadto w trakcie projektowania jest także przejście naziemne przy Dworcu Głównym – w trakcie projektowania i przejście naziemne w ramach przebudowy ul. Podwale Przedmiejskie - ul. Żabi Kruk i ul. Elbląska.

- Kwestie dostępności i komfortu dla osób z różnymi potrzebami były także priorytetem miasta przy remoncie nawierzchni na Długim Targu - dopowiada Marta Formella. - Warto wspomnieć, że na początku prac próbny fragment nawierzchni został czasowo udostępniony do użytku mieszkańcom z różnymi potrzebami. Nowa nawierzchnia z założenia miała być funkcjonalna i maksymalnie komfortowa. Sprawdzały to osoby z niepełnosprawnościami i rodzice z dzieckiem w wózku. Proponowane rozwiązanie na ul. Długi Targ zostało pozytywnie ocenione także przez opiekunów dorosłych osób, poruszających się na wózkach inwalidzkich.

- Dostępność rozumiana zgodnie z zapisami ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku (o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami red.) odnosi się do szerszego grona osób niżeli tylko osób z niepełnosprawnością ruchową - objaśnia urzędniczka. - Zarówno miasto Gdańsk jak i inne gminy w Polsce ma świadomość obowiązków wynikających z w/w ustawy. Dlatego w Gdańsku poczynione zostały działania, które dążą do poprawy poziomu dostępności przestrzeni publicznej. Można do nich zaliczyć m.in. „Szczegółowe standardy dostępności dla kształtowania przestrzeni i budynków w mieście Gdańsku- poradnik projektowania uniwersalnego”.

Co zakłada poradnik i kto przy nim pracował?

- Przy pracach nad poradnikiem pracowały osoby ze wszystkich jednostek organizacyjnych miasta, zajmujących się inwestycjami oraz osoby z Politechniki Gdańskiej, wśród nich prof. Marek Wysocki - tłumaczy Marta Formella. - Inicjatywa i proces tworzenia dokumentu powstała zanim pojawiła się w/w ustawa i jest odpowiedzią na potrzeby i rekomendacje wynikające z Gdańskiego Modelu na rzecz Równego Traktowania. Sam poradnik jest dokumentem bardzo technicznym i kompendium dobrych praktyk, zbiorem rekomendacji i szczegółowych wytycznych, a sam proces konsultacyjny był przykładem dialogu i współpracy ze środowiskiem osób z niepełnosprawnością.

Jak dodaje inspektor referatu prasowego UMG, wszystkie organizacje współpracujące z miastem, działające na rzecz osób z niepełnosprawnością mogły wziąć udział w konsultacjach.

- Zadbano by spotkania konsultacyjne odbyły się w przestrzeni publicznej z uwzględnieniem zasad równych szans, tak, aby każda osoba mogła zapoznać się z dokumentem, wziąć udział w dyskusji i wnieść swoje uwagi - dodaje Marta Formella. - Zadbano o narzędzia ułatwiające komunikację dla osób z dysfunkcją słuchu, sprzęt powiększający dla osób słabowidzących oraz zaadaptowano treść poradnika dla osób z niepełnosprawnością intelektualną tworząc poradnik w formie ETR (Easy To Read). Ponadto został zaadaptowany dla osób czytających systemem Braille'a z wypukłymi rycinami. A na stronach Biura Rozwoju Gdańska pojawił się dokument cyfrowo dostępny, czyli możliwy do odczytania za pośrednictwem czytników ekranu.

- Warto wspomnieć także o tym, że "Słowniki Segregacji" przygotowane przez Zakład Utylizacyjny w Gdańsku z Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku dostępne są także dla osób niewidomych (w systemie Braille'a) i słabo widzących - informuje urzędniczka - To specjalistyczny słownik pomagający w prawidłowej segregacji odpadów komunalnych, w którym opisano, gdzie wyrzucać prawie 1500 produktów. Zapotrzebowanie na „Słownik Segregacji” można zgłaszać na [email protected].

Od września 2019 roku realizowane są szkolenia i warsztaty w zakresie dostępności oraz standardów współpracy, oraz wsparcia obsługi osób ze szczególnymi potrzebami dla pracowników i pracownic urzędu oraz jednostek i spółek miejskich.

- Szkolenia mają na celu przede wszystkim dostarczenie wiedzy na temat równości w obszarze dostępności oraz zwrócenie uwagi i uwrażliwienie na indywidualne potrzeby osób odwiedzających urząd - tłumaczy Marta Formella. - Podjęliśmy działania edukacyjne by zwiększać poziom wiedzy, wrażliwości i odpowiedzialności społecznej, tak aby wszyscy rozumieli dostępność w taki sam sposób jak prawo i narzędzie do uzyskania samodzielności osób ze szczególnymi potrzebami. Edukacja, czyli warsztaty i szkolenia poprzez doświadczanie, np. różnych rodzajów niepełnosprawności, wieku senioralnego czy spastyki mięśni, pozwalają lepiej zrozumieć sytuacje osób ze szczególnymi potrzebami. Szkolenia cieszą się ogromnym zainteresowaniem i po sezonie letnim zostaną wznowione również w innych formułach niżeli całodniowe zajęcia.

- Szkoła jako miejsce kształtowania postaw, budowania relacji i więzi społecznych jest doskonałą przestrzenią na budowanie świadomości wśród uczniów i uczennic oraz kadry - dodaje urzędniczka.

W projekcie udział biorą dwie gdańskie szkoły. "Model dostępnej szkoły" zakłada stworzenie placówki spełniającej wszystkie zasady dostępności architektonicznej oraz informacyjno- komunikacyjnej. Adaptacja przestrzeni tych szkół jest dużym wyzwaniem i kilkuletnim procesem współpracy miasta z jednostkami inwestycyjnymi oraz szkołą, czyli kadrą i uczniami.

- Gdańsk od 2019 w ramach ogłaszanych konkursów na zadania zlecone zachęcał organizacje pozarządowe do samooceny poziomu dostępności ich ofert i przestrzeni - informuje Marta Formella. - Natomiast w zadaniach zlecanych na rok 2021 NGO zyskują dodatkowe punkty za wskazanie rozwiązań dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami. Za brak uwzględnienia dostępności w ofertach konkursowych są one odrzucane na poziomie oceny formalnej. Aby ułatwić organizacjom zrozumienie dostępności tak by ją praktycznie wdrażać.

Gmina Miasta Gdańsk wyłoniła w ramach konkursu konsorcjum Lidera Dostępności. Do jego zadań należą między innymi:

• Przeprowadzenie warsztatów i szkoleń z każdego obszaru dostępności.
• Konsultacje z ekspertami dla NGO, np. w jaki sposób oraz które ułatwienia dostępności wdrażać w danej organizacji z uwzględnieniem możliwości i ograniczeń lokalowych.
• Udostępnienie przestrzeni dostępnej, np. na potrzeby przeprowadzenia zajęć, gdy organizacja nie posiada takiej przestrzeni.
• Wypożyczenie sprzętu zapewniającego dostępność, np. w obszarze informacyjno- komunikacyjnym.

- Obowiązkiem ustawowym każdego podmiotu publicznego posiadającego REGON jest powołanie koordynatorów ds. dostępności - tłumaczy Marta Formella. - W Gdańsku zespół składa się z kilkunastu osób, które zajmują się łącznie czterema obszarami dostępności (architektonicznym, cyfrowym, informacyjno-komunikacyjnym i społecznym). Chcąc podejść do dostępności holistycznie, uwzględniając programy i strategię rozwoju miasta, potrzeby, możliwości i ograniczenia lokalowe jednostek oraz zasoby kadrowe i finansowe, Gmina Miasta Gdańsk zdecydowała się o rozszerzeniu Zespołu Koordynatorów ds. dostępności o Konsultantów z każdej jednostki organizacyjnej miasta. Po przyjęciu planu poprawy dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami poszerzony Zespół będzie warsztatowo pracował nad budowaniem świadomie odpowiedzialnej społecznie przestrzeni Miasta. Rolą Koordynatorów jest monitorowanie procesów dążenia do zapewnienia dostępności na podstawie harmonogramu i kosztorysu planu poprawy dostępności. Jak również Zespół wspiera proces wnioskowania o zapewnienie dostępności w UMG. Zarządzenie Prezydenta Miasta Gdańska nr 1621/21 szczegółowo opisuje zakres działania zespołu koordynatorów.

- Miasto Gdańsk w swoich działaniach dąży do tego by stać się miastem jak najbardziej dostępnym dla osób ze szczególnymi potrzebami w tym z niepełnosprawnością - zaznacza Marta Formella. - Jest to proces wieloletni, który z upływem lat wymusi inne rozwiązania. Dlatego miasto zaczyna równolegle pracę u podstaw, czyli realizuje cykle szkoleń i warsztatów. Włącza się w działania, inicjatywy i projekty dążące do podniesienia poziomu dostępności oraz zleca zadania podmiotom, które realizują zadania uwzględniając różnorodność i równość wobec prawa w tym do dostępności. W Gdańskim Centrum Równego Traktowania działa także specjalny telefon. Można pod nim uzyskać pomoc psychologa, który pomaga wszystkim, którzy doświadczają dyskryminacji lub nierównego dostępu.

Czy budynki będące w użytkowaniu przez miejskie urzędy są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych?

W świetle ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami każda instytucja użyteczności publicznej posiadająca REGON powinna zapewnić dostępność osobom ze szczególnymi potrzebami w tak zwanym standardzie minimum we własnym zakresie.

- Najważniejszą kwestią jest umożliwienie mieszkańcom i mieszkankom Gdańska uzyskanie wsparcia i załatwienie spraw - dodaje Marta Formella. - We wszystkich lokalach, gdzie znajduje się obsługa mieszkańca możliwa jest obsługa osób ze szczególnymi potrzebami, w tym z niepełnosprawnością. Funkcjonuje Gdańskie Centrum Kontaktu, gdzie wszystkie osoby mogą uzyskać wsparcie informacyjne. W aplikacji mobilnej Gdańskiego Centrum Kontaktu mieszkańcy mogą zgłaszać m.in bariery architektoniczne. Ponad to coraz więcej podmiotów realnie poprawia poziom dostępności swoich przestrzeni i usług, np. Gdańskie Centrum Świadczeń, gdzie każda osoba z niepełnosprawnością samodzielnie jest wstanie skorzystać z całej infrastruktury oraz załatwić sprawy. A gdy zajdzie potrzeba, personel został odpowiednio przeszkolony i jest gotowy do udzielenia wsparcia.

Jak pokazał przykład Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności, budynek przy ul. Dyrekcyjnej 5 w Gdańsku nie jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Co na Urząd Miejski w Gdańsku? Ten wskazuje konkretne budynki i lokale, które są do obsługi mieszkańców dostosowane.

Budynki i lokale, w których znajduje się Urząd Miejski są dostosowane do obsługi osób niepełnosprawnych w wyznaczonych do tego Salach Obsługi Mieszkańców.

Sale obsługi mieszczą się przy ul. Nowe Ogrody 8/12, ul. Partyzantów 74, ul. Milskiego 1, ul. Wilanowskiej 2, ul. Żaglowej 11, ul. Partyzantów 74B, ul. Partyzantów 36 i ul. Kartuskiej 32/34.

Jakie są plany miasta na poprawę dostępności dla osób niepełnosprawnych oraz przełamanie kolejnych barier dla tych osób, aby miasto stało się dla nich bardziej otwarte?

- Zgodnie z obowiązkami ustawowymi każdy podmiot publiczny przyjmuje plan poprawy dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami - objaśnia Marta Formella. - Zespół Koordynatorów ds. dostępności we współpracy z dyrektorami wydziałów i biur Urzędu Miejskiego w Gdańsku pracuje nad planami poprawy dostępności w trzech ustawowych obszarach oraz czwartym odnoszącym się do dostępności społecznej. Każdy plan zakłada zarówno harmonogram działań jak i kosztorys inwestycji. Jak tylko zostaną skonsultowane i zweryfikowane priorytety w każdym obszarze dostępności, plan zostanie zaakceptowany i umieszczony na stronie internetowej miasta.

Jak tłumaczy urzędniczka, gdańsk jest dużym miastem z wielkimi planami rozwoju uwzględniającymi również zasady dostępności i spójności społecznej.

- Prowadzone są duże inwestycje, ale również wiele mniejszych, wszystkie razem stanowią krok ku bardziej dostępnemu miastu - dodaje Marta Formella. - Poprzez niewielkie działania, np. likwidacje barier w przestrzeni budynków urzędu czy cykle szkoleń, budujemy bardziej świadomą i otwartą na różnorodność przestrzeń.

- Niepełnosprawność jest także jedną z przesłanek o których jest mowa w kampanii Gdańsk Miastem Równości - informuje Marta Formella. - Tą kampanią Miasto chce zwrócić uwagę całego społeczeństwa na różne aspekty równości, które dotyczą każdej i każdego z nas. Mówi o poszukiwaniu rozwiązań, żeby wszyscy czuli się dobrze w miejscu w którym są i żyją. Aby byli równi i mile widziani. Ważne, aby pamiętać, że osoby z niepełnosprawnością to różnorodna grupa: osoby z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, dysfunkcjami wzroku czy słuchu. Jednocześnie każda osoba, która doświadcza tymczasowo ograniczonej mobilności - porusza się z wózkiem dziecięcym, złamie nogę, itp. - potrzebuje rozwiązań, które zapewnią jej równy dostęp do przestrzeni i usług.

- Kampania Gdańsk Miastem Równości edukuje, na co zwracać uwagę przy organizacji wydarzeń czy projektowaniu usług, aby były one dostępne dla każdej osoby - dodaje urzędniczka. - Uczy także dobrych praktyk poprzez publikacje takie jak np. przygotowywane w tym celu foldery. Będą w nich informacje i wskazówki dot. dobrych praktyk w kontaktach z osobami z różnymi niepełnosprawnościami, informacje o tym, jakie mogą być formy dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność oraz podpowiedzi, jak unikać sytuacji dążących do dyskryminacji. Jedną z bohaterek kampanii jest Paulina Pohl, Gdańszczanka, osoba z niepełnosprawnością. W spocie promocyjnym opowiada swoją historię.

Co jednak z imprezami miejskimi? Mieszkańcy wielokrotnie zgłaszali, że szereg wydarzeń organizowanych przez miasto nie jest dostępna dla wszystkich, przez co czują się wykluczeni.

- Wszystkie imprezy i wydarzenia, które współfinansowane są z zasobów miasta nakładają obowiązek zapewnienia dostępności na organizatorów przedsięwzięcia - informuje Marta Formella. - Organizacje dysponują check listą oraz poradnikami tworzenia dostępnych wydarzeń publicznych. Miasto dąży do poprawy poziomu dostępności wszystkich wydarzeń oferując organizacjom pozarządowym wsparcie Lidera Dostępności oraz eksperckie doświadczenia pracowników, chociażby podczas audytu przestrzeni danej imprezy.

Jak wskazują urzędnicy, w Gdańsku odbywa się szereg imprez, które dostosowane są do potrzeb osób niepełnosprawnych.

- Do takich wydarzeń możemy zaliczyć „Strefę społeczną”, która powstała w ramach Święta Wolności i Praw Obywatelskich w Gdańsku - wymienia wydarzenia Marta Formella z Urzędu Miejskiego w Gdańsku. - Przy organizacji największej imprezy miejskiej, czyli Jarmarku Św. Dominika, również nie zabrakło konsultacji ze środowiskiem OzN oraz audytów dostępności i reaudytów, które wykażą bieżące utrudnienia w dostępności całej infrastruktury jarmarku. Należy jednak pamiętać, że dostępność jest pojęciem bardzo szerokim i jej zapewnienie wiąże się z dużą ilością wyzwań i utrudnień, takich jak na przykład zabytkowa infrastruktura czy wizualny charakter miasta, np. zabytkowa kostka brukowa, czy wąskie uliczki, komunikacja wzdłuż linii brzegowej.

Czy mieszkańcy oraz goście odwiedzający Gdańsk mogą w razie konieczności złożyć oficjalną skargę na funkcjonowanie miasta, biorąc pod uwagę jego dostępność dla osób niepełnosprawnych?

- Przy planowaniu działań praktykowane jest, aby do procesów konsultacyjnych angażować osoby z niepełnosprawnością tak, aby swoim doświadczeniem i wiedzą wzbogacały każde wydarzenie - podkreśla Marta Formella w rozmowie z "Dziennikiem Bałtyckim". - Nie mniej zdarzają się wnioski lub prośby by zapewnić dostępność osobom ze szczególnymi potrzebami w sposób indywidualny. Wówczas osoby wskazują o jaką dostępność chodzi oraz wskazują sposób jej zapewnienia.

Jak informuje urzędniczka, na stronie miasta pojawi się cyfrowo dostępny formularz, który osoby ze szczególnymi potrzebami będą mogły składać w formie wniosku o zapewnienie dostępności architektonicznej oraz informacyjno- komunikacyjnej.

- Dopiero w przypadku braku odpowiedzi na wniosek, czy niezapewnieniu odpowiedniego poziomu dostępności lub dostępu alternatywnego osoby mogą składać skargę do prezesa PFRON, jest to ścieżka wynikająca z ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami - tłumaczy Marta Formella.

Biorąc pod uwagę wszystkie te informacje, czy Gdańsk można uznać za miasto przyjazne osobom niepełnosprawnym? Jak teoria wypada z praktyką? Mieszkańcy Gdańska nie pozostawiają złudzeń, że wiele z przykładów nie funkcjonuje tak jak należy i wskazują tu m.in. dostępność obiektów, komunikację miejską, a dokładniej nieprzystosowane przystanki autobusowe oraz tramwajowe czy też liczne wydarzenia kulturalne, na które nie mogą się wybrać z uwagi liczne ograniczenia i bariery trudne do pokonania.

ZOBACZ:WBIJAM SZPILĘ. Gdzie są wyrzuty sumienia szefa ECS?