"Gdańsk Pamięta". Obchody rocznic grudniowych [Relacja]

Dzień obchodów "Gdańsk Pamięta" zakończył się na placu Solidarności przy Pomniku Poległych Stoczniowców. W końcowej części udział wzięli m.in. prezydent Gdańska, Aleksandra Dulkiewicz, Lech Wałęsa oraz Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego.

- Lata stanu wojennego formalnie do 1983 roku, a faktycznie znacznie dłużej - mówił Mieczysław Struk. - Lata dramatyczne, a nawet tragiczne dla wielu działaczy Solidarności i ich rodzin. Były równocześnie czasem wielkiej stagnacji, a przede wszystkim zdławienia zbiorowych i indywidualnych marzeń oraz aspiracji.

I dodał:

- Dziś 40 lat później, kiedy wszystkie marzenia tak nierealne niegdyś udało się spełnić w ciągu życia jednego pokolenia, oddajemy hołd tym, którzy byli ofiarami stanu wojennego, ale także tym, którzy się przed nim nie ugięli.

Prezydent Dulkiewicz podkreślała, że mamy zobowiązanie wdzięczności do osób, które miały odwagę działać w tym trudnym czasie.

- Dziękujemy Wam, którzy w stanie wojennym przeszliście do podziemia i mieliście odwagę ryzykując zdrowie, życie oraz bezpieczeństwo swoje i swoich rodzin, aby w czarnym czasie stanu wojennego nie umarła nadzieja wolności. - mówiła Dulkiewicz. - Gdańsk pamięta również dlatego, że z troską i odpowiedzialnością myślimy o przyszłości. Z historii trzeba wyciągać wnioski.

O godz. 19:30 w niejednym oknie pojawiły się zapalone świeczki w hołdzie ofiarom stanu wojennego. To już była dziewiąta edycja akcji, której inicjatorem był IPN. Ten gest miał na celu wyrażenie solidarności z ofiarami stanu wojennego. Po raz pierwszy taka sytuacja miała miejsce w Wigilię Bożego Narodzenia w 1981 roku, kiedy w geście solidarności wobec Polaków rzesze mieszkańców wolnego świata zapaliły świece w oknie.

Pod Pomnikiem Antoniego Browarczyka w Gdańsku o godz. 18:00 uczestnicy, którzy brali udział w modlitwie za ofiary stanu wojennego na placu Solidarności w Gdańsku, również zapalili znicze oraz złożyli wieńce na Targu Rakowym. Pod koniec wydarzenia zgromadzeni krzyczeli: "Cześć i chwała Bohaterom".

Inicjatorem powstania pomnika był prezes Stowarzyszenia Federacji Młodzieży Walczącej, fotoreporter Robert Kwiatek. To właśnie dzięki tej grupie, ludzie spotkali się również na targu Rakowym, gdzie oddali hołd ofiarom stanu wojennego.

Antoni Browarczyk był pierwszą śmiertelną ofiarą stanu wojennego w Polsce i jedną z najmłodszych. "Tolek" bo taki miał pseudonim zginął tragiczną śmiercią w wieku 20 lat.

Na pomniku widnieje napis: "W tym miejscu 17 grudnia 1981 r. padł trafiony strzałem w głowę Antoni Browarczyk. Ofiarom Stanu Wojennego. Gdańszczanie 2016".

Jego grób znajduje się na gdańskim Cmentarzu Łostowickim. To właśnie m.in. jego wizerunek widnieje na wcześniej wspomnianej monecie okolicznościowej NBP „Pamięci ofiar stanu wojennego”, która została wprowadzona do obiegu 9 grudnia br.

Następnym wydarzeniem w obchodach "Gdańsk Pamięta" była msza św. w Bazylice św. Brygidy w Gdańsku o godz. 18:30. Po nabożeństwie odbyło się wydarzenie słowno-muzyczne w wykonaniu Tolka Filipkowskiego i zespołu Pro Bono.

Pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970 w Gdańsku o godz. 17:30 zebrało się ponad 50 ludzi, żeby wspólnie złożyć wieńce, zapalić znicze oraz pomodlić się za ofiary stanu wojennego. Pomnik składający się z trzech krzyży z kotwicami znajduje się na placu Solidarności, niedaleko miejsca, gdzie padli pierwsi czterej zabici w grudniu 1970 roku.

Organizatorem tego spotkania było Stowarzyszenie "Godność", które działa od 1993 roku. Ta grupa skupia więźniów politycznych i osoby represjonowane przez PRL. Stają w obronie godności ludzi, którzy walczyli o niepodległą i demokratyczną Polskę.

Modlitwę podczas wydarzenia poprowadził ksiądz dr Grzegorz Świst. Natomiast oświadczenie w 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego przeczytał wiceprezes zarządu Stowarzyszenia "Godność", Andrzej Osipów.

- Pod tym pomnikiem od 28 lat przypominamy ludziom o tamtych latach, chcąc, aby Polacy wreszcie wiedzieli, kto był bohaterem a kto skończonym zdrajcą - czytał w oświadczeniu Andrzej Osipów. - A zdrajcy przecież trafiali się i po naszej stronie solidarnościowej czego przykładem Adam Michnik, a także trzeba otwartym tekstem to powiedzieć dzisiaj [13 grudnia 2021 roku - red.] Lech Wałęsa, który dorobek naszej rewolucji sprzedawał w uściskach z Jaruzelskim.

Ostatnie zdania spotkały się z głośną dezaprobatą części zebranych. Niektórzy z nich zaczęli buczeć.

Na uroczystości złożono około 17 wieńców - pierwszy z nich złożył Wojewoda Pomorski, Dariusz Drelich. Po zapaleniu zniczy zgromadzeni przenieśli się pod Pomnik Antoniego „Tolka” Browarczyka.

Moneta „Pamięci ofiar stanu wojennego” została uroczyście zaprezentowana o godz. 15:30, 13.12.2021 r.

9 grudnia 2021 roku Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu srebrną monetę o nominale 10 zł „Pamięci ofiar stanu wojennego”. W poniedziałek, 13 grudnia br. zaprezentowano monetę kolekcjonerską w gdańskiej Sali BHP. Organizatorem uroczystości był Oddział Okręgowy NBP w Gdańsku oraz Oddział IPN w Gdańsku.

- Emisja wartości kolekcjonerskich stanowi okazję do upamiętniania ważnych historycznych rocznic i postaci oraz do rozwijania zainteresowań polską kulturą, nauką i tradycją - napisał w folderze numizmatycznym Jarosław Wróblewski.

Wyjątkowa moneta upamiętniająca 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego przedstawia na awersie twarze jednych z najmłodszych ofiar stanu wojennego na tle rozrywanych krat : 17-letniego Emila Barchańskiego, 19-letniego Grzegorza Przemyka i 20-letniego Antoniego Browarczyka Na rewersie zamieszczono listę zweryfikowanych ofiar stanu wojennego - 56 osób.

Moneta „Pamięci ofiar stanu wojennego” została wyemitowana w nakładzie do 10 tys. sztuk. Nabyć ją można w cenie 160 zł m.in. w Oddziałach Okręgowych NBP.

Podczas uroczystości dyrektor Oddziału okręgowego NBP w Gdańsku Wiktor Kamiński wręczył honorowym gościom monetę kolekcjonerską. Natomiast publikację IPN „Różne oblicza stanu wojennego” wręczył im prof. Mirosław Golona, dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku. Podczas wydarzenia, broszurę popularnonaukową IPN „Różne oblicza stanu wojennego” zaprezentował naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych dr Daniel Czerwiński.

Godz. 15.30 – prezentacja monety okolicznościowej NBP „Pamięci ofiar stanu wojennego”.
Godz. 17.30 – złożenie wieńca i zapalenie zniczy pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców, modlitwa za ofiary stanu wojennego, oświadczenie w 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego.
Godz. 18.00 – złożenie wieńców, zapalenie zniczy i modlitwa pod pomnikiem Antoniego Browarczyka.
Godz. 18.30 (Bazylika św. Brygidy, Gdańsk) – uroczysta Msza św. w intencji ofiar stanu wojennego. Po Mszy wydarzenie słowno-muzyczne w wykonaniu Tolka Filipkowskiego i zespołu Pro Bono.
Godz. 19.30 – akcja IPN „Zapal Światło Wolności” (zapalenie 13 grudnia w oknie świecy i wyrażenie solidarności z ofiarami stanu wojennego).
Godz. 19.30–20.30 (plac Solidarności, Gdańsk) - 40. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce (miejska uroczystość pamięci ofiar stanu wojennego oraz wszystkich opozycjonistek i opozycjonistów).