Fundacja Las Na Zawsze chce chronić dojrzałe lasy. Nie będzie w nich prowadzona żadna działalność gospodarcza. Dlaczego to jest takie ważne?

Jak tłumaczy Dominik Taraska, ekspert ds. edukacji Fundacji Las Na Zawsze, tego rodzaju działania są podejmowane z konieczności, ponieważ około 75 proc. środowisk lądowych i około 66 proc. środowisk morskich zostało w znacznym stopniu zmienione w wyniku działalności człowieka. - Różni naukowcy, w tym biolodzy, klimatolodzy i przyrodnicy z całego świata apelują od lat o konieczność ustanowienia za cel ochrony 30 proc. wszystkich lądów i oceanów na naszej planecie, z czego co najmniej 10 proc. powinno być objęte ochroną ścisłą – wymienia Taraska.

Fundacja stawia sprawę jasno. Realną ochronę przyrody stanowią praktycznie tylko strefy ochrony ścisłej w rezerwatach i parkach narodowych. Obszary te stanowią zaledwie około 1,55 proc. powierzchni kraju. - Niepokojące jest też to, że od ponad 20 lat nie powstał u nas żaden nowy park narodowy, choć istnieją uzasadnione projekty Parków Narodowych: Turnickiego, Mazurskiego, Szczecińskiego, Doliny Dolnej Odry. Wobec takiej sytuacji Fundacja Las Na Zawsze podejmuje się ochrony dojrzałych lasów, w których realnie będzie funkcjonować ochrona ścisła lasów – dodaje ekspert.

Dojrzałe lasy to przede wszystkim banki bioróżnorodności biologicznej, są magazynami genetycznymi wielu gatunków roślin, zwierząt, grzybów i bakterii. W polskich lasach żyje aż 65 proc. wszystkich rodzimych gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Uwzględnić należy też nieodkryte gatunki – zwłaszcza grzybów i bakterii (a takie są odkrywane np. w Puszczy Białkowskiej).

Kolejnym ważnym punktem jest powietrze. Dojrzałe lasy są naturalnymi fabrykami produkującymi tlen! Przy okazji, co jest niezwykle ważne, pochłaniają dwutlenek węgla. To regulatory temperatury i wilgotności, tworzące specyficzny mikroklimat, pozwalający na walkę z ociepleniem klimatu. Powodują znaczne obniżenie temperatury nie tylko w swoim w leśnym wnętrzu, ale też w najbliższej okolicy.

- Lasy sprawiają, że nad nimi częściej padają deszcze. Potrafią regulować poziom wód gruntowych, często powodując znaczne jego podwyższenie na terenach suchych, a obniżenie na terenach zalewanych. Chronią więc też przed powodziami. Ale przede wszystkim chronią przed suszą, gdyż mają olbrzymie możliwości retencjonowania (gromadzenia) wody. Dzięki tworzeniu cienia i izolowaniu gleby od bezpośredniego dostępu do niej słońca – wymienia Dominik Taraska.

I nie jest to koniec listy zalet dojrzałych lasów, bowiem chronią one naturalne zbiorniki wodne w swoim lesistym wnętrzu. Z pomocą bobrów pozwalają na tworzenie się wciąż nowych zbiorników i rozlewisk, które też retencjonują wodę, obniżają temperaturę i walczą także z suszą.

Ponadto naturalne dojrzałe lasy:

• chronią i tworzą glebę,
• chronią delikatną warstwę próchnicy przed wymywaniem przez nawalne deszcze i powiedzie,
• przy pomocy rzeszy grzybów lasy zmieniają je w cenną próchnicę i składniki mineralne, które mogą być pożywieniem dla innych leśnych roślin i trafiają do obiegu materii,
• rośliny, grzyby, owady i bakterie współdziałają w tworzeniu żyznej i wilgotnej gleby, w której same coraz lepiej się rozwijają.

Dojrzały las to prawdziwa gratka dla grzybiarzy, ponieważ to właśnie tam rośnie najwięcej gatunków grzybów, znaczna część dobrze rozwija się tylko tam, gdzie nie wywozi się z lasu drewna. Pozwalają także dzięki swej rozrośniętej grzybni, łączącej korzenie wielu drzew, na szybką komunikację między nimi i ostrzeganie o zagrożeniach np. o suszy, pogodzie, zanieczyszczeniach lub gradacji owadów.

- Dojrzałe lasy zwłaszcza liściaste z bogatym i różnorodnym składem wszystkich pięter roślinnych chronią przed huraganami i erozją gleby. Stanowią bariery dźwiękochłonne. Chronią też przed smogiem, zatrzymując na dużej powierzchni blaszek liściowych pyły i inne zanieczyszczenia – wymienia ekspert.

A w związku ze zmianami klimatycznymi lepiej sprawdzają się lasy liściaste. Dlaczego? Badania wskazują, że to dęby, buki, graby, klony polne są najsilniejszymi żołnierzami w walce z ociepleniem klimatu. Drzewa liściaste magazynują więcej (niż lasy iglaste) dwutlenku węgla, nie tylko w liściach, ale nawet w martwym drewnie, ściółce i glebie

Las dojrzały kryje w sobie bezcenne drzewa biocenotyczne, czyli takie, które dożywają do swojej biologicznej, naturalnej śmierci i całkowitego rozkładu. Chroni też życie wielu gatunków drzew, krzewów, pnączy, krzewinek, roślin zielnych – bylin, dwuletnich i jednorocznych.

Las dojrzały to miejsce życia wielu gatunków zwierząt – od dużych ssaków (jeleni, niedźwiedzi, łosi, wilków, bobrów, rysi), przez te drobne (ryjówki, wiewiórki, jeże), po ptaki (orły bieliki, bociany czarne, sowy, sóweczki, dzięcioły, sikorki ubogie, mysikróliki, kowaliki).

W lesie dojrzałym znajdziemy liczne gady (jaszczurka zwinka, padalec zwyczajny, zaskroniec, żółw błotny) i płazy (ropucha szara, grzebiuszka ziemna, rzekotka drzewna, salamandra plamista) oraz rzesze owadów (chrząszcze biegaczowate, żuk leśny, mrówka rudnica, jelonek rogacz, chrząszcz majowy).

Wiele z tych gatunków zwierząt występuje tylko w lasach dojrzałych np. sóweczka zwyczajna, dzięcioł trójpalczasty (związany ze starymi borami sosnowymi), dzięcioł białogrzbiety (związany ze starymi, zamierającymi drzewami) oraz dzięcioł średni (związany ze świetlistymi dąbrowami, buczynami i olsami). Preferują one rozległe stare lasy w wieku ponad 120 lat z drzewami dziuplastymi i pniakami.

- Około 50 proc. wszystkich gatunków leśnych i większość zagrożonych i ginących gatunków leśnej fauny związana jest z sędziwymi drzewami w różnym stanie starzenia się, umierania i rozkładu. Dlatego właśnie dojrzałe lasy wymagają naszej ochrony. Pomóżmy leśnym drzewom zwyczajnie trwać, dojrzewać i w spokoju naturalnie umierać – podsumowuje rozmówca z Fundacji Las Na Zawsze.

Źródło: Fundacja Las Na Zawsze, Dominik Taraska