Dawne i współczesne cukrownie w Polsce. Opuszczona ruina, industrialny hotel albo nowoczesna fabryka [zdjęcia]

Pod koniec lat 80. XX wieku w Polsce działało 78 cukrowni. Jak pisał Stanisław Gierszewski, prezes Stowarzyszenia Techników Cukrowników w przedmowie książki "Najnowsze dzieje cukrownictwa w Polsce (1944-1989)" Stanisława Wykrętowicza, Polski przemysł cukrowniczy należy do najstarszych w Europie. "Pod koniec XIX wieku i w pierwszej połowie XX wieku cukrownictwo stanowiło jedną z kluczowych gałęzi gospodarki polskiej. Niekwestionowana była również jego rola w torowaniu postępu agrotechnicznego w rolnictwie".

Cukrownia była miejscem pracy wielu osób, ale nie była jedynie fabryką. Tworzono na terenie cukrowni szereg miejsc służących do spędzania czasu wolnego. "W świetlicach właśnie koncentrowało się życie kulturalne załogi; tutaj odbywały się seanse filmowe, odczyty popularnonaukowe, organizowane przeważnie przez przyfabryczne koła Stowarzyszenia Techników Cukrowników, występy zespołów artystycznych", wspominał w książce Stanisław Wykrętowicz (Poznań 1997). Bywały bale sylwestrowe i karnawałowe.

"W kilku cukrowniach, jak na przykład w kombinacie Chełmża, Kluczewo, Małoszyn i innych powstały nowoczesne domy kultury z salami kinowymi, własną aparaturą filmowo-projekcyjną i stałym repertuarem rozrywkowym", pisze autor publikacji "Najnowsze dzieje cukrownictwa w Polsce (1944-1989)". Dodaje, że z tych miejsc korzystali mieszkańcy okolicy, nie tylko pracownicy cukrowni, co było ważne dla miejscowości oddalonych od większych ośrodków. Przy cukrowniach działały kluby sportowe.

Zmieniał się ustrój, rynek, właściciele. Przetrwało 17:

• Krajowa Spółka Cukrowa - oddziały: Cukrownia Dobrzelin, Cukrownia Kluczewo, Cukrownia Krasnystaw, Cukrownia Kruszwica, Cukrownia Malbork, Cukrownia Nakło, Cukrownia Werbkowice.
• Südzucker Polska: Cukrownia Cerekiew, Cukrownia Ropczyce, Cukrownia Strzelin, Cukrownia Świdnica
• Nordzucker Polska: Cukrownia Chełmża, Cukrownia Opalenica
• Pfeifer&Langen Polska: Cukrownia w Gostyniu, Cukrownia w Miejskiej Górce, Cukrownia w Środzie Wielkopolskiej, Cukrownia Glinojeck w Zygmuntowie.

Ostatnio zlikwidowaną cukrownią jest ta należąca do Südzucker Polska w Strzyżowie (woj. lubelskie) w 2019 roku.

Na terenie dawnej cukrowni „Częstocice” w Ostrowcu Świętokrzyskim znajduje się Izba Pamięci Cukrownictwa Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Była to jedna z pierwszych cukrowni powstałych na terenie Królestwa Polskiego.

Izba Pamięci Cukrownictwa posiada obiekty związane przede wszystkim z dziejami cukrowni Częstocice, Borowiczki, Brześć Kujawski, Chełmża, Choceń, Chodorów, Chojnów, Dobrzelin, Garbów, Goczałkowice, Gosławice, Góra, Janikowo, Kętrzyn, Klecina, Klemensów, Konstancja, Kozłówka, Kruszwica, Kujanów, Lublin, Łanięta, Łapy, Łubna (Kazimierza Wielka), Maria (Sójki), Mełno, Miejska Górka, Milejów, Nakło, Opole Lubelskie, Ostrowy, Pakość, Pelplin, Pruszcz Gdański, Przeworsk, Pustków, Rejowiec, Rytwiany, Sołtysowice, Stary Jawor, Szczecin, Tuczno, Warszawskiego Towarzystwa Fabryk Cukru, Włostów, Wożuczyn, Wróblin, Wschowa, Zduny, Żnin, Żytyń.