Czy mieszkańcy Pomorza są religijni? Jak często chodzą do kościoła i przyjmują sakramenty?

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego w najnowszym raporcie na temat religijności Polaków, choć dotyczącym 2018 r., posługuje się wskaźnikami - dominicantes (liczba uczestniczących w niedzielnej mszy świętej) i communicantes (liczba przystępujących do komunii świętej). Ten pierwszy wskaźnik w 2018 r. wyniósł średnio w Polsce 38,2 proc., zaś drugi - 17,3 proc. Generalnie te dane są niemal identyczne z tymi za rok 2017.

Inaczej jest, gdy przyjrzymy się poszczególnym diecezjom. W diecezji gdańskiej wskaźnik dotyczący liczby uczestniczących w niedzielnej mszy wyniósł w 2018 r. - 37,2 proc., a wskaźnik przystępujących do komunii - 18,3 proc. W diecezji pelplińskiej było to odpowiednio 48,9 proc. oraz 22,2 proc.

To oznacza, że o ile dane dla diecezji gdańskiej są dość zbliżone do średniej ogólnopolskiej, to w diecezji pelplińskiej oba wskaźniki są dużo wyższe niż średnia. Diecezja pelplińska zajęła czwarte miejsce wśród tych, w których najwięcej osób chodzi na niedzielne msze i przyjmuje komunię. Pierwsza jest diecezja tarnowska z wynikiem 71,3 proc. (dominicantes) i 26,9 proc. (communicantes). W połowie tej listy znalazła się diecezja gdańska. Najmniej osób uczestniczyło w mszach świętych w 2018 r. w diecezjach: koszalińsko-kołobrzeskiej (25 proc.), łódzkiej (24,5 proc.) i szczecińsko-kamieńskiej (24,1 proc.). Zaznaczmy, że liczenie uczestników mszy świętej i przystępujących do komunii przeprowadzono w parafiach 21 października 2018 r.

Wysoki wynik diecezji pelplińskiej, która obejmuje również obszary wiejskie, nie dziwi socjologów.

Obserwujemy, że sukcesywnie spada liczba uczestniczących w niedzielnych mszach świętych w dużych miastach, głównie w Łodzi, Gorzowie Wlkp., Szczecinie. Na wsiach w niedziele kościoły są dużo bardziej zapełnione. Wieś cały czas jest ostoją tradycji i jest dość konsekwentna w postawach religijnych. Na wsiach częściej mamy jeszcze rodziny wielopokoleniowe, gdzie religijność jest przekazywana dzieciom

- mówi prof. Maria Libiszowska-Żółtkowska, socjolog religii z UW.

Na początku lat osiemdziesiątych XX w. wskaźnik uczestniczących w mszach świętych wynosił ponad 50 proc. dla całego kraju i zaczął systematycznie spadać. Ciekawe jest to, że wskaźnik przystępujących do komunii w 1980 r. wynosił tylko około 8 proc. i systematycznie przez kolejne lata rósł. Jak wytłumaczyć ten ewenement?

Jest teoria, że z Kościoła odeszły osoby, które się wahały co do swojej wiary, pozostali tylko głęboko wierzący i oni chodzą do komunii - mówi dr Tomasz Załęski, religioznawca. - Ale jest też wytłumaczenie mówiące o tym, że wierni bardziej tolerancyjnie podchodzą do swoich grzechów. Uważają, że mają tylko grzechy lekkie lub nawet żadnych, i mogą iść do komunii. Pojawiają się też twierdzenia, że jak już poszło się do kościoła, to trzeba iść do komunii. W przeszłości było więcej osób, które uczestniczyły w mszy, ale do komunii nie chodziły.

Jak było z przystępowaniem do innych sakramentów? W diecezji pelplińskiej w 2018 r. udzielono 11,2 tys. sakramentów chrztu świętego. W 2017 r. było to 11,7 tys. Z kolei w diecezji gdańskiej odwrotnie - w 2018 r. chrzest otrzymało 11,9 tys. osób, a rok wcześniej nieco mniej, bo 11,7 osób.

Jeśli spojrzeć na wszystkie parafie w Polsce, to chrztu udzielono w 2018 r. 386 tys. osób, czyli o 2 proc. mniej niż w 2017 r. Zdecydowaną większość chrztów udzielono dzieciom do pierwszego roku życia.

W diecezji gdańskiej nieznacznie wzrosła liczba udzielonej Pierwszej Komunii Świętej - w 2018 r. było to 13,7 tys., a rok wcześniej - 13,3 tys. Na terenie diecezji pelplińskiej było odwrotnie. W 2018 r. - udzielono 12,8 tys. sakramentów Pierwszej Komunii Świętej, a w 2017 r. było ich więcej, bo 13,8 tys.

W przypadku małżeństwa w diecezji gdańskiej liczba w obu badanych latach była niemal identyczna (3,4 tys. w 2017 r. i 3,5 tys. w 2018 r.). W diecezji pelplińskiej również bez odchyleń, w obu latach udzielono niewiele ponad 4 tys. sakramentów małżeństwa. W całym kraju ślubu udzielono 133 tys. par (i to jest niewiele mniej niż w 2017 roku).

Autorzy raportu przyjrzeli się też odsetkowi uczniów chodzących na lekcje religii w roku szkolnym 2018/19. Uczęszczało na nie 88 proc. uczniów (ale dane są niepełne, bo zabrakło ich np. z diecezji gdańskiej). Najwyższy odsetek uczniów chodzących na religię odnotowano w diecezji pelplińskiej, rzeszowskiej i przemyskiej - wyniósł on 99 proc.

Zgodnie z danymi z 34 diecezji, w 1949 placówkach edukacyjnych prowadzone są lekcje etyki, na które uczęszcza 1 proc. uczniów.