Cukrzyca. Objawy, przyczyny, typy choroby i leczenie. Sprawdź, czy nie jesteś zagrożony chorobą cywilizacyjną

Przyczyny cukrzycy można nazwać krótko - genetyka i niezdrowy tryb życia. U kobiet w ciąży może pojawić się cukrzyca ciążowa.

Co to jest cukrzyca

Cukrzyca to choroba metaboliczna związana z zaburzeniem przemiany węglowodanów (cukrów) w organizmie. Najważniejszym z nich dla funkcjonowania ciała jest glukoza. U zdrowego człowieka za prawidłową gospodarkę cukrami odpowiada przede wszystkim insulina - hormon wydzielany przez trzustkę. Insulina zwiększa pozyskiwanie glukozy z krwi przez komórki organizmu.

Objawy typowe dla cukrzycy pojawiają się wtedy, gdy poziom stężenia glukozy we krwi gwałtownie spada. Leczenie cukrzycy polega na ustabilizowaniu poziomu cukru we krwi. W tym celu dozuje się do organizmu insulinę, a terapię wspiera dietą cukrzycową.

Pierwsze objawy cukrzycy

Cukrzyca nie jest chorobą łatwą do wykrycia, a samodzielnej diagnozy nie ułatwia fakt, że rozwija się niepostrzeżenie. Co powinno nas zaniepokoić?

Objawy cukrzycy:

• Zmniejszenie masy ciała - glukoza krążąca we krwi często jest wydalana przez nerki z moczem, nie przechodzi do wnętrza komórek. Komórki muszą szukać innego źródła energii, którym jest tkanka tłuszczowa. W konsekwencji następuje zdecydowany, niespodziewany ubytek masy ciała w bardzo krótkim czasie.
• Wielomocz - obecność cukru w moczu powoduje przyklejanie się wody, co przejawia się dużą ilością oddawanego moczu.
• Wzmożone pragnienie - ponieważ oddajesz często dużo moczu, więc odczuwasz wzmożone pragnienie.
• Zwiększone łaknienie.
• Ogólne osłabienie.
• Pojawienie się zmian ropnych na skórze oraz stanów zapalnych narządów moczowo-płciowych.
• Świąd skóry.
• Cukier w moczu - cukier pojawia się w moczu, gdy cukier we krwi przekroczy granicę progu nerkowego, czyli ok. 160 mg% (8,9 mmol/l).

Przede wszystkim fakt, że przy zwiększającym się apetycie nie tyjemy, a wręcz chudniemy - mówi dr Anna Białecka, internista. - Jeśli do tego dodamy wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu, nadmierna potliwość, uczucie zmęczenia, senność w ciągu dnia, a potem zaburzenia widzenia, zajady w kącikach ust, zapach acetonu z ust - to powinniśmy jak najszybciej powiedzieć lekarzowi o naszych podejrzeniach. On pokieruje nas dalej.

Rozróżniamy dwa typy cukrzycy insulinozależny i insulinoniezależny. Objawy cukrzycy typu 2 i typu 1 są do siebie podobne, mimo że te dwa rodzaje cukrzycy wymagają innego leczenia.

Jakie mamy typy cukrzycy?

• cukrzyca typu 1 (insulinozależna)
• cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna)
• cukrzyca ciążowa

Cukrzyca typu 1 - insulinozależna

Cukrzyca typu 1 nazywana jest też cukrzycą insulinozależną. To choroba autoimmunologiczna – organizm atakuje sam siebie i niszczy tzw. komórki beta wysp trzustki. W przypadku dzieci takie zniszczenie następuje szybko, w przypadku dorosłych jest to proces wolniejszy. Niszczone komórki odpowiadają za produkcję insuliny, a gdy jej brakuje, dochodzi do zwiększenia stężenia poziomu glukozy we krwi. Zbyt wysoki poziom glukozy to hiperglikemia, a gdy cukier spada poniżej normy – hipoglikemia.

Na cukrzycę choruje ponad 2 miliony Polaków – wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego. W ubiegłym roku ponad 8 tysięcy chorych na cukrzycę Polaków zmarło. Co więcej – niemal połowa chorych z nich nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest chora.

Przyczyny cukrzycy typu 1

Ten typ cukrzycy stanowi ok. 10 proc. przypadków. Zaczyna się zazwyczaj nagle, a pierwsze objawy występują najczęściej u dzieci i młodzieży, jednak mogą się też pojawić dopiero po 60 roku życia. Przyczyną mogą być m.in. czynniki genetyczne czy działanie niektórych substancji chemicznych.

Czynnikami wpływającymi mogą też być częste infekcje w dzieciństwie; cukrzyca typu 1. występująca u krewnego pierwszego stopnia, czyli u rodziców i rodzeństwa (w szczególności u ojca), stan przedrzucawkowy, w czasie ciąży; inne choroby autoimmunologiczne, np. Hashimoto, choroba Addisona, stwardnienie rozsiane.

Leczenie cukrzycy typu 1

Konieczne jest podawanie insuliny, stąd nazwa – cukrzyca insulinozależna. Dzisiaj lekarze nie umieją jeszcze wyleczyć cukrzycy insulinozależnej, w tej chorobie leczenie często nazywa się kontrolą cukrzycy typu 1. Insulinę trzeba podawać systematycznie i równie systematycznie robić pomiary glikemii we krwi. Na utrzymanie odpowiedniego poziomu glikemii wielki wpływ mają dieta i aktywność fizyczna.

Terapia insulinowa powinna być dopasowana do warunków. Insulinę można dostarczać organizmowi za pomocą penów i strzykawek lub pompy insulinowej. Pompy insulinowe gwarantują najlepszą kontrolę choroby, ale ze względu na ich koszt wielu diabetyków korzysta z penów.

Zastrzyki z insuliny robi się albo dwa razy dziennie lub też 4 razy dziennie i więcej. Schemat wielokrotnych zastrzyków (czyli 4+) nazywany jest intensywną terapią insulinową. Najlepszy dla chorego schemat zażywania insuliny doradzi lekarz.

Cukrzyca typu 2 - nieinsulinozależna

Cukrzycę typu 2 uważa się za chorobę cywilizacyjną. Dotyka przede wszystkim ludzi starszych, ale od lat diagnozuje się ją u coraz młodszych, a coraz częściej nawet u dzieci. Z cukrzycą typu 2 mamy do czynienia, gdy organizm jest jeszcze w stanie produkować insulinę, ale nie spełnia ona swojej roli, gdyż ciało wykazuje opory względem działania tego hormonu. Wynika to głównie ze złej diety i małej aktywności fizycznej.

Podstawą leczenia jest dieta, wysiłek fizyczny i przyjmowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych. Gdy dochodzi do tak dużego rozwoju choroby, że te metody nie przynoszą oczekiwanych skutków, należy wtedy dołączyć do terapii insulinę.

Objawy cukrzycy typu 2

W przeciwieństwie do cukrzycy typu 1 (gdzie objawy pojawiają się nagle), cukrzyca typu 2 pojawia się stopniowo - od bardzo słabych do ciężkich i ewidentnych objawów. Szacuje się, że połowa przypadków cukrzycy typu 2 przebiega bezobjawowo, zwłaszcza w początkowym etapie choroby.

Dlatego ludzie z grupy ryzyka (min. otyli) powinni co jakiś czas robić badanie stężenia glukozy we krwi, nawet przy dobrym samopoczuciu.

Poza typowymi objawami (częste oddawanie moczu, zwiększone pragnienie, suchość błon śluzowych i skóry, mroczki przed oczami, trudność w utracie wagi, zmęczenie i senność po jedzeniu, stały apetyt na słodkie przekąski) zaalarmować powinny częste infekcje grzybicze i bakteryjne.

Często to dermatolog kieruje do specjalisty po zdiagnozowaniu np. grzybicy dróg moczowych czy grzybicy skóry albo stomatolog – gdy chory ma problemy z dziąsłami, np. krwawienie.

Przyczyny cukrzycy typu 2

Ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 nieinsulinozależną rośnie, gdy pojawia się zbyt wysoka masa ciała (szczególnie w okolicy brzucha – tzw. otyłość brzuszna) i wysoki cholesterol. Im większe BMI (czyli im większa masa ciała) tym większe ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.

Chorobie sprzyjają też siedzący tryb życia i wiek. Częściej chorują na cukrzycę typu 2 kobiety.

Zdaniem naukowców przyczyną może być też chroniczny brak snu i chroniczne zmęczenie, bo te czynniki upośledzają metabolizm. Niektóre leki zażywane w dużych dawkach lub przez dłuższy okres czasu również przyczyniają się do rozwoju choroby - to statyny, kortykosteroidy, diuretyki tiazydowe i beta-blokery.

Czynniki ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2

* wiek powyżej 45 lat
* cukrzyca w rodzinie
* zaburzenia poziomu cukru na czczo (różne wyniki)
* oporność insulinowa - wzrost poziomu cukru po posiłku
* otyłość - duży współczynnik BMI
* wysoki poziom cholesterolu, trójglicerydów
* nadciśnienie tętnicze
* ciągły stres i depresja
* mało aktywny tryb życia
* choroby współistniejące
- u kobiet cukrzyca ciążowa i problemy z jajnikami- torbielowatość.

Leczenie cukrzycy typu 2

Najważniejszym czynnikiem leczącym cukrzycę typu 2 jest odpowiedni styl życia – dieta i ruch. Dieta i aktywność fizyczna są tak istotne, że początkowym stadium choroby mogą ją nawet wyleczyć. W bardziej zaawansowanym stadium trzeba włączyć leki doustne, a gdy to już nie wystarcza – insulinę.

Dieta ma zmniejszyć masę ciała. Trzeba ograniczyć ilość spożywanych kalorii, zrezygnować z posiłków zawierających węglowodany, takie jak chleb, ciasta, pizza, słodycze, ryż. Cukry proste zawarte w słodyczach, oprócz powodowania przyrostu masy ciała, mają też wpływ na wahania stężenia glukozy.

"Cukrzyca jest epidemią XXI w. Bez świadomości, jak jej zapobiegać, nie będzie zdrowego społeczeństwa"

Źródło:
TVN

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca ciążowa (cukrzyca ciężarnych) to choroba kobiet w ciąży które wcześniej na cukrzycę nie chorowały. Dokładnie nie wiadomo, dlaczego jednak kobieta zapada na cukrzycę ciążową, a inna nie. Być może winne są hormony ciążowe, które zaburzają wytwarzanie insuliny.

Objawy cukrzycy ciążowej

Na cukrzycę ciążową wskazuje podwyższony poziom cukru po posiłkach lub na czczo – co potwierdza test obciążenia glukozą, który jest w ciąży obowiązkowy. Wykonuje się go między 24 a 28 tygodniem ciąży. Badanie polega na wypiciu bardzo słodkiego roztworu 50 g glukozy i zmierzenia poziomu cukru w godzinę po spożyciu. Prawidłowy cukier na czczo to wynik poniżej 100 mg/dl (7,8 mmol/l).

Na cukrzycę ciążową wskazują też zwiększone pragnienie, częstsze oddawanie moczu, większe pragnienie - co jednak łatwo przeoczyć, bo są też typowe dolegliwości w ciąży. Jeśli jednak towarzyszy temu uczucie suchości w ustach i nadmiernie sucha skóra – trzeba wspomnieć o tym lekarzowi. To pomoże zdiagnozować cukrzycę ciążową jak najwcześniej.

Leczenie cukrzycy ciążowej

Ważne jest przestrzeganie diety niskowęglowodanowej – dokładną dietę ustali diabetolog.

W menu powinno być sporo nabiału, mięsa, ryb, warzyw, razowego pieczywa, kaszę gryczaną czy jaglaną. Trzeba natomiast ograniczyć cukier i węglowodany proste – znajdujące się np. w białym pieczywie. Jeśli owoce, to te mniej słodkie – raczej porzeczki niż winogrona. Zamiast słodkich napojów – woda.

Trzeba też przestawić się na spożywanie częstych niewielkich posiłków (7-8 dziennie), co miesiąc sprawdzać poziom cukru we krwi, badać poziom glukozy.

Wskazane są spacery i gimnastyka – ruch pomaga spalić zbędny cukier.

Powikłania cukrzycy. Nagłe (ostre) powikłania

Ostre powikłania są wynikiem zbyt wysokiego lub zbyt niskiego poziomu cukru we krwi:

• Hipoglikemia – poziom cukru we krwi spada poniżej bezpiecznego poziomu (niski cukier)
• Hiperglikemia - zbyt wysoki poziom cukru we krwi
• Kwasica ketonowa lub kwasica cukrzycowa – zbyt wysoki poziomu cukru we krwi, najczęściej przy cukrzycy typu 1;
• Stan hiperglikemiczno-hiperosmolalny – zbyt wysoki poziomy cukru we krwi; najczęściej przy cukrzycy typu 2;

To ważne! Ostre powikłania mogą prowadzić do śmierci, jeżeli nie są szybko i skutecznie leczone.

Przewlekle powikłania cukrzycy

1. Mikroangiopatia (uszkodzenia małych naczyń krwionośnych):

• Retinopatia cukrzycowa (choroby oczu)
• Neuropatia cukrzycowa (uszkodzenia nerwów)
• Nefropatią cukrzycową (cukrzycowa choroba nerek)

2. Makroangiopatia (uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych):

• Choroby serca
• Udar mózgu
• Stopa cukrzycowa

***
"Ogromne zapotrzebowanie na tego typu ośrodek". Nowy gabinet specjalistyczny dla cukrzyków we Wrocławiu

***

Wpływ alkoholu na poziom cukru we krwi

Wiele alkoholi zawiera węglowodany, które początkowo powodują wzrost cukru we krwi. Jednocześnie alkohol utrudnia wątrobie dostawę cukru do krwi. To oznacza, że kilka godzin po wypiciu alkoholu można mieć niższy niż normalnie poziomu cukru.

Piwo jasne zawiera wysoką ilość węglowodanów, dwa piwa mogą mocno podnieść poziom cukru we krwi. Trzeba też pamiętać, że węglowodany w piwie działają szybko - IG piwa wynosi aż 110 (IG glukozy wynosi 100).
Glikemię podniosą też kolorowe drinki, słodkie czerwone wino i białe wino.

Z kolei jeśli do picia alkoholu doszło wieczorem, przed snem trzeba zjeść więcej niż zwykle węglowodanów. Innym rozwiązaniem jest zmniejszenie dawki insuliny jaką bierzesz przed pójściem spać. O tym, co zadziała na organizm najlepiej, warto zapytać swojego lekarza.

Jaki alkohol w cukrzycy?

Lepiej jest wybrać wytrawne, czerwone wino, które nie zawiera zbyt wielu kalorii i węglowodanów, a w niewielkich ilościach dobrze działa na serce i na trawienie.

Można też wybrać drink: porcja wódki lub ginu z napojem dietetycznym (np. cola lub tonic). Taki drink pity powoli nie doprowadzi do szybkiego upicia i nie zawiera węglowodanów ani kalorii. Trzeba natomiast unikać kolorowych drinków, zawierających soki owocowe lub cukier (np. mohito zawiera dużą porcję cukru).

Bogate w węglowodany są m.in. likiery; średnią zawartość węglowodanów mają: wina słodkie, wermuty, cydry oraz piwa, (mniej) wina wytrawne i półwytrawne. Alkohole bez węglowodanów to m.in. wódka, tequila, whisky, rum i gin.

***
Rozmowa o cukrzycy z Eugeniuszem Śnieżko, prezesem stowarzyszenia "Aktywni z Cukrzycą":

Źle prowadzona cukrzyca typu drugiego może skrócić życie nawet o 12 lat

***