Co z zabytkami w Gdańsku i monitorowaniem ich stanu? Radny Przemysław Majewski: Obowiązuje republika deweloperów. Miasto: PWKZ kontroluje

– Problem złego stanu zabytkowych nieruchomości jest w Gdańsku powszechny – mówi radny PiS Przemysław Majewski. – Tyczy się to zarówno nieruchomości zarządzanych przez prywatne podmioty, jak willa przy Orzeszkowej 2 czy Złota Brama, jak i miejskich budynków w zasobie Gdańskich Nieruchomości. Liczne pożary, jak ostatnio na Biskupiej Górce, czy zawalenia pokazują, że miasto nie kontroluje w odpowiedni sposób swojego zasobu oraz nie monitoruje zabytkowych budynków prywatnych podmiotów.

Jak informuje Joanna Bieganowska z Urzędu Miejskiego w Gdańsku, organem uprawnionym ustawowo do sprawowania kontroli nad zabytkami na terenie Gdańska jest Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

– Inspektorzy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku przeprowadzili kontrolę zabytkowej willi w dzielnicy Aniołki, w której zawaliła się środkowa część fasady. W kontroli uczestniczyli także właścicielka budynku oraz Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Gdańsku. Ta instytucja przeprowadzi niezależne postępowanie, które ustalić ma przyczyny katastrofy – informuje Marcin Tymiński rzecznik Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku.

Dodaje:

– W willi do tej pory przeprowadzano prace zabezpieczające, m.in. zabezpieczenie dachu oraz fundamentów pod ścianami nośnymi. Przedmiotem analizy konserwatora będzie także całość dokumentacji dotyczącej prac w obiekcie. Na ich przeprowadzenie pozyskano dotacje, m.in. z Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, zabezpieczenie dachu wykonano także dzięki dotacji z naszego urzędu.

Kto odpowiada jednak za zły stan budynku przy ul. Orzeszkowej? Jak przyznaje radny Przemysław Majewski, o odpowiedzialności będzie można mówić więcej, gdy poznamy szczegóły zawalenia się kamienicy. Bez wątpienia, od 2004 roku budynek zamiast odzyskiwać dawny blask, popadał w coraz większą ruinę.

– Budzi moje zdumienie fakt, że, pomimo wynoszących kilkaset tysięcy złotych dotacji od różnych podmiotów, właścicielka nie potrafiła zadbać o odpowiedni stan budynku. Nie pomógł w tym nawet wpis do rejestru zabytków, którego dokonał Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w 2015 roku – dodał radny.

W 2019 roku Miasto Gdańsk udzieliło prywatnemu właścicielowi dotacji celowej na prace remontowe. Chodziło o wykonanie płyt fundamentowych – z wyłączeniem schodów zewnętrznych – pod budynkiem zlokalizowanym przy ul. Orzeszkowej w Gdańsku. Wysokość dotacji to 389 000 złotych, co stanowiło 75 procent całości inwestycji.

– W ramach inwestycji, wykonana została płyta żelbetowa pod całym budynkiem, w celu stabilizacji jego konstrukcji. Budynek, w wyniku nierównomiernego osiadania, nosił liczne ślady spękań, zarówno w obrębie elewacji zewnętrznych, jak i ścian nośnych we wnętrzu. Zadaniem płyty było powstrzymanie dalszego osiadania budynku, i było inwestycją niezbędną do prowadzenia dalszych prac, mających na celu wzmocnienie konstrukcyjne murów zewnętrznych – mówi Joanna Bieganowska z Urzędu Miejskiego w Gdańsku.

Prace w zakresie merytorycznym nadzorowane były przez przedstawiciela Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Przedstawiciele Miejskiego Konserwatora Zabytków natomiast nadzorowali inwestycję w zakresie jej zgodności z przedmiotem udzielonej dotacji.

Czy jednak, w związku z dotacją, Urząd Miejski w Gdańsku, a raczej Miejski Konserwator Zabytków, przekazywali informacje na temat stanu budynku przy ul. Orzeszkowej do Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków?

– Miejski Konserwator Zabytków nie ma uprawnień do wstępu na teren nieruchomości, w celu przeprowadzenia kontroli, w wyników której mógłby ocenić pogarszający się stan techniczny budynku, a w konsekwencji pozyskaną wiedzę przekazać Pomorskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków. Uprawnienia do kontroli i nadzoru posiada Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków – odpowiada Joanna Bieganowska.

Co dalej z zabytkowymi nieruchomościami w Gdańsku? Zdaniem Przemysława Majewskiego, radnego miejskiego Gdańsk nie ma konkretnej polityki wobec zabytkowych nieruchomości.

– W Gdańsku króluje republika deweloperów, czyli wypieranie starej zabudowy na rzecz nowych budynków deweloperskich. Najlepiej widać to na Dolnym Mieście. Tutaj pełną odpowiedzialność ponoszą władze miasta, które przez lata zaniedbywały temat i pozostawiały lokale komunalne same sobie. Opustoszałe budynki, bez remontów stały się pretekstem do wprowadzania w ich miejsce wysokiej zabudowy deweloperskiej.

Jak czytamy w interpelacji radnego, w Gdańsku można zauważyć podobne problemy w przypadku zabytków administrowanych przez prywatne podmioty, jak Złota Brama, która jest w zasobie Stowarzyszenia Architektów Polskich, a jej stan wymaga pilnych prac ratunkowych. na które Miasto Gdańsk w 2021 roku przeznaczyło kilkaset tysięcy złotych dotacji.

Sytuacja willi przy ul. Orzeszkowej 2 w Gdańsku pokazuje, że dbałość o miejsca przesiąknięte historią nie może pozostać jedynie w gestii prywatnych inwestorów. Istotą działalności, czy to Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, czy też Miejskiego Konserwatora Zabytków, powinien być bieżący nadzór nad obiektami, które również przeszły w posiadanie prywatnego kapitału.

– Właścicielka willi współpracuje z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obiekt od października 2015 roku figuruje w rejestrze zabytków województwa pomorskiego. Jest cenny, nie tylko ze względu na architekturę. W czasach Wolnego Miasta Gdańska należał do polskich inspektorów celnych – jego historia związana jest z działalnością Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku – dodał Marcin Tymiński, rzecznik WUOZ.