50 lat Muzeum Gdańska. Z ideą utworzenia placówki dokumentującej historię miasta zmierzono się już w 1945 roku, ale powstała dużo później

Z ideą utworzenia placówki muzealnej dokumentującej historię miasta już w 1945 r. wystąpił dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie prof. dr Stanisław Lorentz - mówi dyrektor Muzeum Gdańska Waldemar Ossowski. - Na jego siedzibę wskazał Ratusz Głównego Miasta. Na przeszkodzie stał jednak stan budynku, którego odbudowa trwała z przerwami niemalże 25 lat.

W marcu 1945 roku, już po kapitulacji miasta, w wyniku podpalenia przez żołnierzy sowieckich zawaliły się wszystkie konstrukcje drewniane, wraz z hełmem wieży i dzwonami. Podczas pożaru murowana wieża była podobna do olbrzymiego komina. Na skutek wysokiej temperatury powstały liczne rysy, głównie w narożnikach. Wewnątrz mur ceglany rozgrzany został do tego stopnia, że wytworzyła się ciemnobrązowa powierzchnia klinkierowa, widoczna do dzisiaj. Kompletnemu zniszczeniu uległy też stropy i dach. W latach 1946-53 wykonano główne roboty zabezpieczające, chroniące Ratusz Głównego Miasta przed zniszczeniem.

W 1955 r. Franciszek Mamuszka zaproponował stworzenie ekspozycji ukazującej historię miasta, także tę powojenną. Ideę powołania muzeum, w ramach Muzeum Pomorskiego, postulował prof. Andrzej Zbierski. Tymczasem urzędnicy i władze miasta chcieli, aby budynek spełniał inne funkcje.

W 1949 r. planowano, że w przyziemiu znajdzie się Urząd Stanu Cywilnego, a wyżej urzędować będą prezydenci miasta. Podobne plany, obejmujące również urządzenia archiwum i Sali Ślubów, podtrzymywane były prawie do końca lat 60 XX w. Na drugim piętrze planowano urządzić „Salę Konserwatora Zabytków” oraz sale wystawowe, zaś na poddaszu - pokoje gościnne, a wieżę… udostępnić na cele turystyczne - opowiada dyrektor Ossowski.

Dyskusję przyśpieszyło zakończenie w 1965 r. prac konserwatorskich w Wielkiej Sali Wety, która była przeznaczona do organizacji oficjalnych uroczystości. Głównym użytkownikiem reprezentacyjnego piętra ratusza miał zostać Urząd Stanu Cywilnego. Wielką Salę Rady przeznaczono do „bardzo uroczystych ślubów”, a do ślubów „zwykłych” służyć miała Mała Sala Rady (Sala Zimowa).

W maju 1966 r. odbyło się spotkanie Gdańskiej Komisji Ochrony Zabytków Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Komisja wraz z przewodniczącym Maciejem Kilarskim, oraz dr. arch. Januszem Ciemnołońskim i doc. Andrzejem Januszajtisem podjęła uchwałę o powołaniu w ratuszu muzeum historycznego.

Ale dopiero we wrześniu 1969 r. w urzędzie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków opracowano dokument określający program funkcjonowania Ratusza. Koncepcja zespołu pod kierownictwem inż. arch. Tadeusza Chrzanowskiego zakładała umieszczenie wystaw czasowych na pierwszym piętrze.
Właściwa wystawa stała miała znaleźć się na drugim piętrze i obejmować okres od wczesnego średniowiecza do zakończenia II wojny światowej. Ekspozycję zniszczeń Gdańska, opracowaną w oparciu o fotogramy Kazimierza Lelewicza, planowano umieścić na trzecim piętrze. Miała się tu znajdować poczekalnia dla zwiedzających wieżę. W przyziemiu przewidziano kawiarnię i pomieszczenia klubowe…

Zobacz też: Archiwalne zdjęcia Gdańska. Stare Miasto w obiektywie [ZDJĘCIA]

Muzeum ostatecznie powołano 31 marca 1970 r., choć akt jego powołania datowany jest na 2 kwietnia 1970 r. W tym dniu otwarto Ratusz Głównego Miasta. Pierwszym dyrektorem został Józef Kuszewski. Zalążkiem zbiorów stało się zabytkowe wyposażenie Ratusza ukryte w czasie II wojny przez niemieckich konserwatorów kierowanych przez Ericha Volmara oraz kolekcja ponad 200 monet przekazanych z Muzeum Pomorskiego.

Nie sposób wyliczyć jak wiele przez te 50 lat zrobiono. Powodem do dumy jest przywrócenie dawnej świetności twierdzy Wisłoujście absolutnie wyjątkowej - jedynej takiej w Europie. Podobnie jak stworzenie Muzeum Bursztynu w Katowni, Domu Uphagena, Dworu Artusa i Wartowni nr 1 na Westerplatte, czy Muzeum Poczty Polskiej.

Zobacz: Tajemnica starych fotografii Gdańska [ZDJĘCIA]

W minionym roku w dawnej Restauracji Palowa otwarto Galerię Palową.

W piwnicach pod posadzką Galerii Palowej odkryto najstarsze ślady osadnictwa w Gdańsku. Po wybudowaniu Ratusza, w jego wnętrzach mieściła się m.in. komora palowa, w której pobierano opłaty od towarów wwożonych statkami do Gdańska. To jedyne miejsce w ratuszu, które nie ucierpiało specjalnie w czasie wojny - mówi Andrzej Gierszewski rzecznik prasowy muzeum.

Dzisiaj Muzeum Gdańska jest jednym z największych muzeów miejskich w Polsce. Opiekuje się blisko 70 tysiącami obiektów archeologicznych, historycznych, artystycznych oraz przyrodniczych przechowywanych i pokazywanych w 10 oddziałach. Utrwala i udostępnia 6700 cyfrowych kopii rycin, map, czy starych fotografii, a także niematerialne, ustne świadectwa historii.